TEAM van Gestel (LR Health & Beauty) over colostrum en meer

Bekende bioactieve stoffen in colostrum zijn de immunoglobulinen (Ig) die een belangrijk onderdeel vormen van het immuunsysteem. Dit zijn Y-vormige glycoproteïnen (antilichamen) die door plasmacellen (B-cellen) worden aangemaakt en lichaamsvreemde stoffen (antigenen) herkennen en op verschllende manieren kunnen neutraliseren. Op basis van de primaire structuur zijn er vijf verschillende vormen immunoglobuline: IgA, IgD, IgE, IgG en IgM. Het meest voorkomende immunoglobuline in colostrum van koeien is IgG (ca. 80-90%). Het vormt dat ook een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem. In colostrum van mensen is IgA het meest voorkomen immunoglobuline (ca. 90% – 17 g/l).

Colostrum speelt een belangrijke rol bij het immuunsysteem en door het laxerende effect bij de eerste ontlasting (meconium). De ‘World Health Organization‘ (WHO) adviseert dat baby’s die te vroeg geboren zijn en/of een te laag geboortegewicht hebben bij voorkeur de eigen moedermelk moeten krijgen en dat vooral colostrum van de moeder belangrijk is [3]. Vanuit de samenstelling en de natuurlijke functie van colostrum is dat goed te begrijpen, maar studies laten weinig voordelen zien [4-6].

Kalfjes worden geboren met erg weinig immunoglobulinen in het bloed. Veruit het merendeel van de immunoglobulines is IgG (85-95%). Aangenomen wordt dat voor een goede bescherming het kalf binnen 6 uur na de geboorte zo’n 3-4 liter colostrum moet drinken met daarin ≥ 50 mg/ml IgG. De hoeveelheid IgG in colostrum van koeien kan wel sterk variëren. Zo is in het colostrum (tot 6 uur na de bevalling) van Holstein-koeien van boerderijen in Noord-Italië een gemiddelde IgG van 91,31 g/l gevonden met een minimum van 0,68 g/l en een maximum van 216,70 g/l [7]. In het colostrum (tot 1 uur na de bevalling) van Duitse Holstein-koeien werd een gemiddelde hoeveelheid IgG van 57,65 g/l gevonden met een minimum van 4,0 g/l en een maximum van 116,0 g/l [8]. De samenstelling van colostrum verschilt wel per zoogdiersoort en hoe lang het na het kalven is geproduceerd. Na vier dagen is de hoeveelheid bioactieve stoffen in melk sterk afgenomen. Daarnaast hebben het voer dat de koe gegeten heeft, de leeftijd, het ras, de gezondheid, het seizoen en de genen invloed op de samenstelling [1, 6].

Het membraan van de placenta van een koe is slechts doorlaatbaar voor kleine moleculen. Immunoglobulinen zijn daarvoor te groot en kunnen via de placenta het half niet bereiken. De dunne darm van een pasgeboren kalf daarentegen is de eerste 6-12 uur na de geboorte wel doorlaatbaar voor immunoglobulinen [9]. Na die tijd neemt de doorlaatbaarheid af. Na 24-48 uur is de dunne darm nauwelijks meer doorlaatbaar voor immunoglobulinen (gut closure). Daarom is het belangrijk dat het kalf zo snel mogelijk na de geboorte colostrum drinkt.

Figuur 1: Samenstelling en toepassingsgebieden van colostrum voor de gezondheid van mens en dier waar onderzoek naar wordt gedaan [Bron: Linehan et al. Bovine Colostrum for Veterinary and Human Health Applications: A Critical Review].

Colostrum als voedingssupplement

De koe produceert veel meer colostrum dan het kalf nodig heeft. Er is variatie, maar studies laten zien dat een kalf in de eerste drie dagen na de geboorte gemiddeld ongeveer 11 kg colostrum drinkt [10]. De gemiddelde productie van colostrum daarentegen is ongeveer 42,5 kg. Een deel van de colostrum zou dus gebruikt kunnen worden voor de productie van voedingssupplementen.

Het is mogelijk dat potentieel pathogene bacteriën zoals Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis, Salmonella spp., Mycoplasma spp., Listeria monocytogenes, Campylobacter spp., Mycobacterium bovis and Escherichia coli van de koe naar het colostrum worden overgebracht. Om colostrum veilig voor consumptie te maken en om tegelijkertijd de bioactieve stoffen zoveel mogelijk te behouden worden verschillende productiemethoden gebruikt, waaronder pasteuriseren, steriliseren, sproeidrogen, vriesdrogen, fermenteren en micro-filtratie. Wanneer colostrum op een te hoge temperatuur en te lang wordt verhit kunnen eiwitten gaan denatureren en hun functie verliezen. Dit vindt plaats tussen de 62°C en 78°C. Immunoglobulinen beginnen bij 72°C te denatureren en bij 89°C zijn ze volledig gedenatureerd [9]. Pasteuriseren van colostrum bij een temperatuur van 60°C gedurende 30, 60 en 120 minuten laat geen significant verlies van IgG zien [11]. Het is zelfs zo dat bij kalfjes die gepasteuriseerd colostrum kregen (60°C gedurende 60 minuten) het serum IgG hoger was dan bij kalfjes die rauw colostrum kregen [12]. Mogelijk komt dat door een betere absorptie [11]. Bij temperaturen van 67°C en 72°C gedurende 15 seconden wordt een verlies van 22-27% gevonden. De hoeveelheid IgG in colostrumsupplementen wordt vaak niet vermeld door de fabrikant. En als het wordt vermeld ligt het ongeveer tussen de 5-30 mg/100 gram [13].

Is colostrum doping?

Colostrum is rijk aan het IGF-1 (insulineachtige groeifactor-1), een peptidehormoon bestaande uit 70 aminozuren. Het is een groeifactor dat het lichaam zelf ook aanmaakt (met name door de lever) en onder controle staat van groeihormoon. IGF-1 is betrokken bij de normale lichaamsgroei (vooral van foetus en kind) en de ontwikkeling en het behoud van het immuun-, zenuw- en hart- en vaatstelsel. Een verhoogde IGF-1-spiegel in het bloed kan leiden tot meer spiermassa en een beter spierherstel.

IGF-1 staat op de dopinglijst van de ‘World Anti-Doping Agency‘ (WADA) in categorie S2, onder de ‘groeifactoren‘ [14]. Het gebruik ervan is zowel binnen als buiten wedstrijdverband verboden. Het idee is dat het nemen van voedingssupplementen met colostrum de IGF-1-concentratie in het bloed doet verhogen met als risico een positieve dopingtest. Dat lijkt bij 20-60 gram/dag zowel op korte termijn (na 1-4,5 uur) als bij chronisch gebruik (bij 4-12 weken gebruik) echter niet zo te zijn [15-18]. Waarschijnlijk omdat spijsverteringsenzymen het peptidehormoon voortijdig afbreken.

LR Health & Beauty Systems

Het multi-level marketingbedrijf LR Health & Beauty Systems (kortweg LR) is in 1985 door Helmut Spikker opgericht in het plaatsje Ahlen, gelegen in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Toen had het nog de naam ‘L’arôme Parfümerie- und Kosmetikartikel GmbH‘. In dat zelfde jaar veranderde de naam in ‘LR Cosmetic‘. Het hoofdkantoor is nu nog steeds in Ahlen gevestigd.

LR verkoopt nu zo’n 200 producten op het gebied van lichaamsverzorging, beauty, gezondheid en voeding [19]. Het merendeel van de producten (>90%) wordt ook in Duitsland geproduceerd waardoor ze refereren aan ‘Duitse degelijkheid‘. De lijn voedingssupplementen startte in 2000 en draagt de naam ‘LR LIFETAKT‘. Een ingrediënt waar ze veel mee werken en bekend om staan is aloë vera. Zo hebben ze de afgelopen 20 jaar (sinds de introductie ervan in 2002) ruim 75 miljoen flessen Aloë Vera Drinking Gel verkocht [19].

De producten (met 40% handelsmarge voor de distributeur) bevinden zich in het hoge prijssegment. Een verklaring die daarvoor gegeven wordt is dat de producten een hoge kwaliteit hebben. Het ontwikkelen en produceren van hoogwaardige producten kost inderdaad meer geld, maar het is tegelijkertijd ook een makkelijke verklaring voor de hoge prijs. Is de kwaliteit dan werkelijk beter dan concurrerende producten van andere merken? Dat is niet altijd eenvoudig te vergelijken omdat de samenstelling vaak net iets anders is. Aan de ‘Super Omega 3 heeft LR bijvoorbeeld naast visolie (41%) ook gerstevezel toegevoegd met 117 mg ß-glucanen per dagdosering van drie capsule (zie etiket). Dat is niet zoveel. Er is een gezondheidsclaims goedgekeurd dat ß-glucanen uit haver (en gerst) het bloedcholesterol kunnen verlagen, maar dit wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 3.000 mg bèta-glucaan van haver [20, 21].  Voor die hoeveelheid ß-glucanen betaal je met een afzonderlijk supplement ongeveer €0,06 – €0,15 (voorbeeld, voorbeeld), al zijn die ß-glucanen meestal afkomstig van bakkersgist (Saccharomyces cerevisiae). Maar dan nog is de ‘Super Omega 3′ van LR hoog geprijsd, gezien de relatief lage hoeveelheid EPA en DHA per capsule (zie tabel 2) en de eveneens goede kwaliteit visolie van concurrerende producten. Het is dan lastig om die hoge prijs te rechtvaardigen.

Tabel 2: Overzicht van visoliesupplementen in het hogere prijssegment. Hierbij zijn de reguliere adviesprijzen aangehouden, zonder kortingen (d.d. 27-07-2023).
# Per capsule/softgel/10 ml.
* Met 39 mg ß-glucanen per capsule.
** Met 8,3 µg vitamine D per 10 ml.
*** Met 25 µg vitamine D per softgel.

Het managementteam bestaat uit dr. Andreas Laabs (CEO), Thomas Heursen (General Manager Global Partner Relations), Andreas Grootz (General Manager Legal & New Markets) en Patrick Sostmann (General Manager Sales & Marketing). De slogan van het bedrijf is ‘More quality for your life‘. Inmiddels is LR in 32 landen actief (Europa, Rusland, Australië en Zuid-Korea), heeft het zo’n 1.200 medewerkers en wereldwijd ongeveer 300.000 distributeurs.  In 2022 was de omzet 270 miljoen euro, wat een daling is van 9,1% vergeleken met het jaar daarvoor (zie tabel 3) [22]. Een verklaring die gegeven wordt is de oorlog in de Oekraïne en de COVID-19-pandemie waar in 2021 van werd geprofiteerd.

Tabel 3: Omzet en resultaten van LR over 2021 en 2022 en er kwartaal [22].

Het LR Global Kids Fund (LRGKF)

In 2009 is door LR het ‘LR Global Kids Fund’ (LRGKF) opgericht. Met dit fonds financiert LR zeventien kinderhulpprojecten in zeventien landen waar ze actief is [21]. De belangrijkste focus bij die projecten ligt op gezondheid en onderwijs. Zo maken ze bijles, toegang tot gezonde voeding en taaltrainingen mogelijk. Om dat mogelijk te maken werkt het LRGKF samen met bekende hulporganisaties. Lokaal met de kinderhulpstichting ‘Stiftung RTL – Wir helfen Kindern’, terwijl ze internationaal een aantal kinderhulpprojecten van ‘SOS Kinderdorpen‘ steunen. In Nederland ondersteunen ze de CliniClowns met de CliniClowns app (in 2021 met €20.000) [23]. Het geld voor de projecten is afkomstig van LR Health & Beauty als bedrijf, sponsorleden en van particuliere donateurs, waaronder medewerkers, klanten en distributeurs van LR. In 2021 werd er in totaal €522.791 aan kinderhulpprojecten gedoneerd [24]. Daarvan was €311.559 afkomstig van LR als bedrijf (ca. 1% van de omzet), €188.006 van sponsorleden en €4.256 van LR-distributeurs.

LR en colostrum

Sinds 2007 heeft LR supplementen met colostrum in het assortiment (zie tabel 4) [24]. Eentje in de vorm van capsules (Compact)) en eentje in een vloeibare vorm (Direct). Het colostrum is afkomstig van de eerste uren na het kalveren en is verwerkt met behulp van een koud productieproces.

Het SGS INSTITUTE FRESENIUS-kwaliteitszegel

De colostrum-supplementen van LR Health & Beauty dragen het SGS INSTITUTE FRESENIUS-kwaliteitszegel. Dat betekent:

• Onaangekondigde en regelmatige kwaliteitsinspecties
• Sensorische controle van het eindproduct
• Beoordeling van voedingswaarden
• Microbiologisch onderzoek
• Controle van grondstoffen op afwezigheid van residuen en verontreinigingen (zware metalen, diergeneesmiddelen)
• Jaarlijkse controle van de productiefaciliteiten

LR is er trots op dat hun colostrum dit keurmerk mag draagt [25]:

“De onberispelijke kwaliteit van de LR Colostrum producten wordt gegarandeerd door permanente controles – en wordt bevestigd door het INSTITUT FRESENIUS-kwaliteitszegel, een van de hardste onafhankelijke testzegels op de markt.”

Relevant is dan wel om te weten op welke voedingsstoffen en verontreinigingen er getest wordt en aan welke criteria voldaan moet worden voor toekenning van het keurmerk. Wordt er bijvoorbeeld ook op IgG getest en welke eisen worden daar dan aan gesteld? Het IgG-gehalte wordt namelijk beschouwd als een surrogaatmarker van kwaliteit, waarbij een concentratie >50 g/l als acceptabel wordt beschouwd [12]. Dit zou in een goede kwaliteitscontrole van een colostrumsupplement thuishoren. LR (info@lrworld.com) heb ik op 1, 8 en 15 mei 2023 (in het Engels) daarover gemaild en of ik een testrapport zou kunnen ontvangen. Daar is telkens niet op gereageerd.

Naast deze producten hebben ook de ‘Aloë Vera Drinkgel‘ en de ‘Mind Master Green‘ en ‘Mind Master Red‘ dit kwaliteitszegel. Daarvan is wat meer over bekend. Bij de ‘Mind Masters‘ wordt bijvoorbeeld getest op de vitamines B1, B12, C, E, foliumzuur en choline. Maar dat zijn stoffen die eraan zijn toegevoegd en waarvan aangenomen mag worden dat die erin zitten in de hoeveelheden die op het etiket staan. Verder betekent het dat alle andere voedingssupplementen van LR dat kwaliteitszegel niet hebben.

TEAM van Gestel: distributeur van LR

Binnen een multi-levelmarketingbedrijf zoals LR hebben distributeurs verschillende levels. Naarmate een distributeur meer omzet (goederenvolume) draait kan die een level  stijgen waarbij de financiële voordelen toenemen. Zo kan diegene bijvoorbeeld verschillende bonussen verdienen en premies voor trainingen en seminars (zie afbeelding). Een distributeur ontvangt ook bonussen over de omzet van alle distributeurs die hij/zij geworven heeft. Omdat er verschillende distributeurs zijn die met elkaar samenwerken ontstaat er een netwerk. Eén zo’n distributeur is ‘TEAM Van Gestel‘, bestaande uit het echtpaar Hans en Lizette van Gestel. Ze zitten al ruim 31 jaar bij LR (hoewel van 1996-2012 inactief) en stonden in september 2022 wereldwijd in de top 100 van LR (zie screenshot). In het begin werkten ze nog niet als team. Toen werkte alleen Hans van Gestel met LR. Later is zijn vrouw erbij gekomen en in 2012 hebben ze hun banen opgezegd en zijn ze samen fulltime met LR gaan werken. Inmiddels hebben ze het level ‘Gouden Organisatieleider‘ bereikt en hebben een internationaal netwerk met meer dan 7.000 distributeurs (partners) verdeeld over zestien landen. Het level ‘Gouden Organisatieleider’ is een level binnen LR waarbij je als ‘Top-leader‘ (fase 4) wordt gezien als ‘rolmodel‘ en ‘ mentor‘ voor collega-distributeurs met een lager level (zie brochure carrièreplan 2019). Dat is niet onbelangrijk omdat je dan ook verantwoordelijkheden hebt en er verwacht mag worden dat je:

• de regelgeving kent
• de regelgeving volgt
• de regelgeving aan anderen uitlegt
• alleen marketingmateriaal gebruikt dat door LR is goedgekeurd
• geen onjuiste informatie verspreid

TEAM van Gestel geeft onjuiste en ongenuanceerde informatie

TEAM van Gestel plaatst regelmatig zelfgemaakte video’s op hun YouTube-kanaal [26]. Dat zijn vaak bedrijfspresentaties of producttrainingen voor distributeurs en andere geïnteresseerden. Meestal is Hans van Gestel in de video’s te zien en te horen. Hij is een goede en ervaren spreker en er zullen ongetwijfeld mensen zijn die hem eerlijk, betrouwbaar, overtuigend en deskundig vinden overkomen. Dat zijn goede eigenschappen wanneer je iets te verkopen hebt. In verschillende producttrainingen wordt echter onjuiste en ongenuanceerde informatie gegeven. Bijvoorbeeld gezondheids- en medische claims waar geen of onvoldoende bewijs voor is en die niet zijn toegestaan.

In de video’s wordt dan begonnen met gezondheidsprobleem, gevolgd daar wat de gevolgen ervan kunnen zijn en dat LR daar een oplossing voor heeft. Het geheel klinkt plausibel en roept herkenning op, ook omdat het deels klopt. Maar er wordt te snel vanuit gegaan dat het LR-product een oplossing voor het geschetste probleem is. Hieronder twee voorbeelden.

Voorbeeld 1
Overgewicht en chronische ziekten ⇒ Aloë Vera Drinking Gel, Super Omega 3, ProBalance, Vita Aktiv, Pro 12
Begonnen wordt met het vertellen dat veel mensen tegenwoordig overgewicht, obesitas en chronische ziekten hebben [27]. Daar valt weinig tegenin te brengen. De cijfers laten dat zien. In 2022 had 50,2% van de volwassen Nederlanders overgewicht of obesitas (BMI > 25 kg/m²) [28]. Vervolgens wordt er verteld dat veel mensen de voedingsrichtlijnen niet halen. Ook daar valt weinig tegenin te brengen. De cijfers laten dat ook zien. Op 1 januari 2021 hadden ruim 10,3 miljoen mensen in Nederland (59% van de Nederlandse bevolking) één of meer chronische aandoeningen [29]. Vervolgens wordt er verteld dat de voedingsrichtlijnen (Schijf van Vijf) niet kloppen en dat onze voeding tegenwoordig nauwelijks meer voedingsstoffen bevat. Daar is meer tegenin te brengen en de bronnen die daarvoor worden aangehaald ontbreken of zijn onbetrouwbaar (zie “De voedingswaarde van onze voeding is achteruit gegaan“). Er wordt ook gezegd dat wanneer een dieet niet werkt, dit zou komen omdat de stofwisseling niet goed werkt (en ze hebben producten om de stofwisseling te verbeteren). We weten echter dat met name de obesogene omgeving en de fysiologische reacties op gewichtsverlies verantwoordelijk zijn voor gewichtstoename na gewichtsverlies [30]. Oftewel, we kunnen het niet volhouden.

Verder wordt er kritiek gegeven op de farmaceutische industrie die fraudeert en medicijnen op de markt brengt waarvan de bijwerkingen vele malen groter zouden zijn dan het eigenlijke probleem. Veel van het voorgaande hebben we niet zelf in de hand, waardoor we zelf aan onze gezondheid moeten denken en werken, aldus Hans van Gestel. Het leidt volgens hem dan ook tot de conclusie dat voedingssupplementen nodig zijn, met als basis Aloë Vera Drinking Gel, Super Omega 3, ProBalance, Vita Aktiv en Pro 12 (zie screenshot) [28, 31]. Die redenering gaat echter mank. Er is namelijk geen bewijs (dat wordt ook niet gegeven) dat dit voedingssupplementenpakket een oplossing is voor de genoemde gezondheidsproblemen.

Voorbeeld 2
Chronische stress ⇒ Mind Master
Begonnen wordt met het vertellen dat iedereen stress ervaart [32]. Daar valt weinig tegenin te brengen, hoewel de omschrijving van stress te wensen over laat. Er wordt namelijk aangegeven dat een bepaalde situatie wel of niet stressvol is. Voorbeelden van situaties van stress die genoemd worden zijn slechte voeding, teveel of te weinig bewegen, blootstelling aan straling (mobiele telefoon en tv), overbelasting op het werk, financiële stress, ondernemer zijn, kinderen hebben, te weinig herstelperiodes en chronische ziekten. Nagenoeg iedereen dus. Het gaat echter niet zozeer om de situatie, maar in hoeverre iemand controle ervaart over de situatie. Een gebrek aan controle zorgt voor stress en vice versa, wat onafhankelijk is van de situatie. Wat voor de één een stressvolle situatie is hoeft dat voor de ander dus niet te zijn.

Vervolgens wordt aangegeven dat chronische stress voor veranderingen in het lichaam zorgt en geassocieerd is met diverse gezondheidsproblemen. Ook daar valt weinig tegenin te brengen. Studies laten dat zien [33, 34]. Er wordt alleen wel overdreven. Zo wordt gezegd dat stress het risico op kanker verhoogt, terwijl daar geen goed bewijs voor is [35]. En over hartaanvallen wordt gezegd [32, vanaf 6.10 min]:

“Hartaanval komt natuurlijk puur voort uit te lange tijd een stressvolle situatie meegemaakt te hebben.”

Het gezondheidsprobleem is nu geschetst en er wordt gesuggereerd dat iedereen wel chronische stress ervaart en daar hulp bij kan gebruiken. Het advies van TEAM van Gestel om chronische stress het hoofd te bieden is het nemen van Mind Master. Je hebt daar twee varianten van:

Mind Master RED
Ingrediënten: Rode druivensap uit druivensapconcentraat, aloë vera (Barbadensis miller) gel (36 %), water, dextrose, stabilisator (xanthaangom), extractenmengsel (druivenpitextract, groene thee-extract, resveratrolbevattend druivenschil-extract), L-carnitine L-tartraat, antioxidant (L-ascorbinezuur), co-enzym Q10, vitaminemengsel (thiaminemonononitraat, foliumzuur, vitamine B12, DL-alfa-tocoferylacetaat), zuurteregelaar (citroenzuur), ijzerpyrofosfaat, conserveermiddel (kaliumsorbaat), zoetstof (steviolglycosiden), cholinebitartraat, natriumseleniet, kleurstof (kopercomplexen van chlorofylinen).

Mind Master GREEN
Ingrediënten: Aloë vera (Barbadensis miller) Gel (36%), druivensap uit druivensapconcentraat, water, dextrose, extractmengsel (groene thee extract, resveratrolbevattend duizendknoop-extract), stabilisator (xanthaangom), L-carnitine L-tartraat, vitaminemengsel (thiamine mononitraat, foliumzuur, vitamine B12, DL-alfa-tocoferylacetaat), zuurstof (citroenzuur), ijzer(III) pyrofosfaat, conserveermiddel (kaliumsorbaat), kleurstof (kopercomplexen van chlorofylen), natuurlijke smaak, zoetstof (steviolglycosiden), co-enzym Q10, antioxidant (L-ascorbinezuur), cholinebitartraat, natriumseleniet.

Mind Master bevat onder andere antioxidanten die vrije radicalen neutraliseren, wat het lichaam onder stress onvoldoende zou kunnen. Daarnaast zitten er vitamines in die nieuwe energie zouden leveren. De mix van deze voedingsstoffen zorgt ervoor dat (vaak onmiddellijk) lichamelijke en psychische klachten als gevolg van chronische stress verminderen. Bij mensen die geen verbetering ervaren zou te zien zijn dat stressmarkers in het bloed (kreatinine, lipidperoxide, 8-epi-prostaglandine) verminderen, waardoor cellen wel beschermd worden. Door de aanwezigheid van vitamines en mineralen mogen er gezondheidsclaims gemaakt worden, waaronder:

“Mind Master levert belangrijke micronutriënten. Zij dragen onder andere bij aan:

• • • tot een normale energiestofwisseling
    • voor de normale werking van het zenuwstelsel
    • naar een normale mentale functie
    • om vermoeidheid en vermoeidheid te verminderen
    • naar de normale cognitieve functie
    • om de cellen te beschermen tegen oxidatieve stress”

Die gezondheidsclaims zijn toegestaan omdat we weten dat sommige vitamines en mineralen daar een essentiële rol bij spelen. Bij een tekort eraan treden er namelijk gezondheidsproblemen op (deficiëntieverschijnselen). Een voorwaarde voor het gebruik van die gezondheidsclaims is dat erbij vermeld moet worden dat dergelijke hoeveelheden gemakkelijk kunnen worden binnengekregen als onderdeel van een uitgebalanceerd voeding. Het is bovendien niet zo dat door het binnenkrijgen van die vitamines en mineralen (in de vorm van Mind Master) de energiestofwisseling verbetert, het zenuwstelsel beter gaat werken, de mentale en cognitieve functies verbeteren en vermoeidheid vermindert. Met een eenvoudig multivitaminesupplement mogen dezelfde gezondheidsclaims worden gemaakt, maar bij de meesten zal de gezondheid er niet door verbeteren. Bewijs dat Mind Master lichamelijke en psychische klachten als gevolg van chronische stress vermindert ontbreekt. De oorzaak wordt er ook niet mee aangepakt. Stressmanagement, gezond eten, bewegen, voldoende slaap en sociale contacten is waarschijnlijk effectiever [36].

Voedingssupplementen heb je nodig

In een video (Module 7 Specials Stofwisseling en Darmkuur) wordt door Hans van Gestel gezegd (17.56 min) [30]:

“Belangrijkste informatie uit dit verhaal is eigenlijk dat je dus voedingssupplementen nodig hebt, ondanks dat je je aan de richtlijnen van de voedingspiramide houdt. Ik denk dat dat heel belangrijk is.” (zie ook screenshot)

Dit is gebaseerd op de voedingspiramide van diëtiste Louise Witteman die eerder in de video werd aangehaald (en die onterecht de orthomoleculaire voedingspiramide wordt genoemd) [40]. Als bijschrift staat er bij die piramide:

• Aanvullend multivitamine/mineralen
• Voor risicogroepen en bij risicofactoren extra voedingssupplementen

Bewijs dat iedereen extra vitamines en mineralen nodig heeft, ook wanneer de Schijf van Vijf wordt gevolgd,  ontbreekt echter. In de Richtlijnen goede voeding 2015 is gekeken naar het nut van vitamine- en mineralensupplementen om veel voorkomende gezondheidsproblemen te voorkomen [39]. Daarin wordt geconcludeerd [41]:

“Het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren waarvoor een suppletieadvies geldt.”

Voedingssupplementen kunnen klachten verminderen en voorkomen

In een video wordt door Hans van Gestel gezegd (24.10 min) [30]:

“Kunnen supplementen bijdragen tot ziektes? Hier staat heel mooi een diagram. Ik heb dit niet zelf gerekend. Ook dit is weer een wetenschappelijk onderzoek dat suppletie kan bijdragen tot het voorkomen van ziektes. Hier zie je eigenlijk een lijn lopen, dat is eigenlijk de lijn van gezondheid en als je die lijn, door suppletie zeg maar wordt er voorkomen dat die uitbreekt. Het kan natuurlijk wel zo zijn dat je af en toe een uitbraak hebt, dat je toch misschien ziek wordt, of een beetje ziekerige klachten hebt, alleen het wordt veel beter in balans gehouden, het blijft tussen die lijnen laveren. Wat ik nog interessanter vond is dit grote verschil dat je dus ziet hier dat iemand die chronisch ziek is dat die met suppletie enorm veel kan bijdragen aan het verminderen van zijn klachten op het verloop van zijn ziekteproces en dat is natuurlijk een enorme winst dat je met nutrition kunt doen en met pharma zie je dat eigenlijk niet terugkomen.“

 

Figuur 2: Figuur zoals weergegeven wordt door Hans van Gestel.

 

Een bron ontbreekt en bij navraag van welke studie de figuur afkomstig is wordt er herhaaldelijk niet gereageerd. De vraag is ook om welke soort suppletie het zou moeten gaan en hoe die afbeelding (zie figuur 2) gelezen moet worden. De figuur lijkt gebaseerd te zijn op een figuur uit een publicatie van prof. dr. Renger Witkamp ‘Nutrition to Optimise Human Health-How to Obtain Physiological Substantiation?‘ (zie figuur 3) [42]. Met de figuur van Witkamp wordt schematisch het concept weergegeven van homeostase en gezondheidsverlies als functie van het ouder worden. Een chronische ziekte wordt gezien als een verstoring van die homeostase. Een ziekteproces kan vervolgens verder gaan verslechteren of gaan stabiliseren (stippellijn) in een nieuwe homeostatische toestand. Wat Hans van Gestel aangeeft als een verschil tussen wel en geen suppletie is dan de variatie die er is in gezondheidsverlies tijdens het ouder worden. Met suppletie heeft het figuur helemaal niets te maken.

 

Figuur 3: Figuur uit de publicatie van prof. dr. Renger Witkamp ‘Nutrition to Optimise Human Health-How to Obtain Physiological Substantiation?’ [42].

 

Met de Schijf van Vijf kun je helemaal niks mee

In een video wordt door Hans van Gestel gezegd (17.22 min) [30]:

“Goede voeding? Ja, hoe gezond is je voeding? Hoe vaak eet je groente, fruit vis en wat drink je? We denken dat we het goed doen. De overheid geeft ons ook een voorbeeld van wat goed zou zijn, bijvoorbeeld zo’n Schijf van Vijf is heel onduidelijk, is niet specifiek, is qua hoeveelheden wazig, kun je eigenlijk helemaal niks mee.”

De relatie tussen voeding en gezondheid is complex. Het is afhankelijk van het individu en voedingsonderzoek gaat nu eenmaal gepaard met onzekerheden. Daardoor is het niet zinvol om heel specifieke aanbevelingen te doen. De Schijf van Vijf geeft wel duidelijke richtlijnen (ook qua hoeveelheden) voor de verschillende doelgroepen (zie afbeelding). Volgens Hans van Gestel geeft de Voedingspiramide (zie afbeelding) concretere adviezen dan de Schijf van Vijf, maar dat kun je niet concluderen wanneer je de richtlijnen met elkaar vergelijkt. Wat betekenen bijvoorbeeld “Beperk het gebruik van vet/bewerkt vlees” en “Eet regelmatig vis“? Bovendien is de Schijf van Vijf gebaseerd op de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad waar een degelijke wetenschappelijke onderbouwing achter zit [41]. In de Schijf van Vijf staan [43]:

• Voedingsmiddelengroepen waaraan de Gezondheidsraad gezondheidswinst toeschrijft in de geadviseerde frequentie en hoeveelheid.
• Voedingsmiddelengroepen die nutriëntdicht zijn en essentiële voedingsstoffen leveren, maar waaraan de Gezondheidsraad geen gezondheidswinst toeschrijft of waarover zij geen advies uitbrengt.

De voedingswaarde van onze voeding is achteruit gegaan

In een video wordt door Hans van Gestel gezegd (18.12 min) [30]:

“Dan hebben we nog de kwaliteit van voeding. Waar kopen we voeding? Ook de kwaliteit van voeding die de laatste jaren enorm achteruit is gegaan. Dit zijn helaas nog oude onderzoeken, ik heb nog geen nieuwe kunnen vinden, maar ik verwacht niet dat het de laatste 10-20 jaar is verbeterd omdat de manier van telen en de manier van voedingsstoffen transporteren over de wereld niet beter is geworden, alleen maar slechter. Maar je ziet de enorme daling in voedingsstoffen in broccoli, in bonen, in aardappels, wortelen, spinazie, bananen. Banaan, ja vroeger aten we banaan bij sportprestaties, maar dat is natuurlijk onzin tegenwoordig om banaan te eten. Is alleen maar vulling waar je last van hebt tijdens het sporten, want voedingsstoffen zitten er niet meer in. Magnesium bijvoorbeeld om je spieren te ontspannen, -23%. Vitamine B6, -95%, -95%. B6 zorgt voor de aanmaak van je bloed, zorgt voor een beter metabolisme. 95% minder vitamine B6, 18 mg nog in plaats van 330. Ik moet nu 1,8 kilogram bananen eten voor dezelfde hoeveelheid vitamine B6 in 2002 dan in 1985.”

Afbeelding 1: Screenshot uit de producttraining ‘Module 7 Specials Stofwisseling en Darmkuur’ waarin de Geigy-tabel wordt besproken [30].

 

Het is niet uit te sluiten dat de voedingswaarde van sommige voedingsmiddelen de laatste decennia achteruit is gegaan. Dat wil echter niet zeggen dat we met alleen voeding onvoldoende voedingsstoffen binnen kunnen krijgen en dat daarom suppletie nodig is (uitzonderingen daargelaten). LR zelf is het daarmee eens (zie screenshot):

“Een gezonde en evenwichtige voeding is de basis voor een gezond lichaam en een constant hoge levenskwaliteit. Een gezonde voeding dekt de aanbevolen behoeften aan macronutriënten en micronutriënten.”

Een probleem met die Geigy-tabel die door Hans van Gestel wordt aangehaald (zie afbeelding 1) is dat er geen publicatie van te vinden is met meer informatie over de achtergrond en de uitvoering van de analyses. Het komt erop neer dat we er maar op moeten vertrouwen dat die cijfers kloppen en met elkaar vergelijkbaar zijn. Die Geigy-tabel wordt dan ook meestal aangehaald door mensen omdat de cijfers bij hun overtuiging passen, niet omdat de cijfers betrouwbaar zijn.

Het is ook lastig om de cijfers in de juiste context te plaatsen. We weten bijvoorbeeld dat niet iedere fruitsoort evenveel vitamine C bevat. Een appel met schil bevat per 100 gram maar 5 mg vitamine C, terwijl een kiwi per 100 gram 79 mg vitamine C bevat. Een daling van het vitamine C-gehalte van een appel met 20% heeft in de praktijk minder impact dan een daling van het vitamine C-gehalte van een kiwi. Daarom moeten we ook variëren met onze voeding. Geen enkel voedingsmiddel bevat alle voedingsstoffen. De achteruitgang van de hoeveelheid calcium in bananen kan wel vermeld worden, maar bananen zijn van nature geen goede calciumbron. Een punt dat daarbij aansluit is dat wanneer van nature maar een kleine hoeveelheid van een voedingsstof aanwezig is, een kleine absolute daling al snel uitgedrukt zal worden in een grote procentuele daling. In de Geigy-tabel wordt bijvoorbeeld vermeld dat de hoeveelheid calcium in bananen met 12-13% is achteruit gegaan. Het verschil is echter 1 mg/100 gram.

Verder zijn er diverse factoren die voor verschillen in voedingswaarde kunnen zorgen, waaronder:

• Verschil in ras
• Verschil in biologische variatie
• Verschil in bodemkwaliteit, locatie, klimaat, bemesting en teelttechnieken
• Verschil in de nauwkeurigheid van de gebruikte meetapparatuur

Waarschijnlijk moet de hoeveelheid vitamine B6 uitgedrukt worden in µg/100 gram, in plaats van in mg/100 mg. De ADH van vitamine B6 voor volwassenen is namelijk 1,5-1,9 mg/dag. En een banaan bevatte in 1985 heus geen 330 mg vitamine B6 per 100 gram. NEVO-online laat zien dat in een banaan tegenwoordig 291 µg vitamine B6 zit per 100 gram ongeveer [44]. Dat is een stijging van 1.600% vergeleken met 2002 en niet veel minder dan in 1985. En in de Amerikaanse voedingsmiddelentabel staat dat een banaan 367 µg vitamine B6 bevat per 100 gram, afkomstig van een analyse uit 2002 [45].

Ook de hoeveelheid foliumzuur moet waarschijnlijk uitgedrukt worden in µg/100 gram in plaats van in mg/100 mg/. De ADH van foliumzuur voor volwassenen is namelijk 300 µg/dag. En broccoli bevatte in 1985 heus geen 47.000 µg vitamine B6 per 100 gram. NEVO-online laat zien dat in broccoli tegenwoordig ongeveer 77 µg foliumzuur per 100 gram zit . Dat is een stijging van ruim 400% vergeleken met 2002 en bijna een verdubbeling vergeleken met 1985.

Carlo Kool van Supersnelgezond.nl heeft een duidelijk overzicht gemaakt van de voedingswaarden van de Geigy-tabel weggezet tegen de gemiddelde voedingswaarden van het ‘Nederlandse Voedingstoffenbestand‘ (NEVO), de Amerikaanse USDA Fooddata, het Franse voedingsstoffenbestand (ANSES) en de Voedingswaardetabel.nl [46]. Daaruit blijkt dat er geen duidelijke afname is in de voedingswaarde vergeleken met 1985, 19996 en 2002. Eerder een toename.

Aloë vera is een natuurproduct dat wetenschappelijk bewezen is

In een video wordt door Hans van Gestel gezegd (36.56 min) [29]:

“Wetenschappelijke onderbouwing. Daar hebben we het vaak over, of daar wordt vaak ons verweten van, ja, is het wetenschappelijk onderbouwd? Nou ik heb dus net een voorbeeld gegeven van de medicijnen die niet eens wetenschappelijk onderbouwd zijn, dat het zomaar voorgeschreven wordt en waarvan het voor 14% van de mensen werkt en heel veel bijwerkingen heeft. Dit heeft geen bijwerkingen en op PubMed, een internationale site waar alle wetenschappelijke rapporten staan. Type het woord aloë vera in en er komen 3.685 resultaten uit van wetenschappelijk onderbouwde rapporten met toepassingen van aloë vera. Dus zeg niet dat het niet wetenschappelijk onderbouwd is. Het is en natuurproduct wat wetenschappelijk bewezen is.”

Het aantal resultaten op PubMed zegt niets over de wetenschappelijke onderbouwing. Wat voor studies zijn het? Hoeveel in vitro- en dierstudies zitten ertussen? En hoeveel casusverslagen, ingezonden brieven, opiniestukken en redactionele artikelen? Zitten er ook goede RCT’s tussen? En gaat het om oraal of dermaal gebruik? Een aanzienlijk deel gaat namelijk over dermaal gebruik van aloë vera bij wonden. En niet onbelangrijk is naar welke uitkomst er is gekeken en wat de resultaten zijn. De zoekterm ‘homeopathie’ geeft 6.481 resultaten, maar daarmee is homeopathie niet bewezen. En de zoekterm ‘beer‘ geeft 38.038 resultaten, dus moeten we allemaal aan het bier?

In 2021 is er een umbrella review verschenen met systematic reviews met meta-analyses [47]. Daarin worden gunstige effecten gevonden, maar de kwaliteit van de studies laat te wensen over waardoor onzeker is of de effecten bij de gebruiker zullen optreden. Het sterkste bewijs wordt gevonden voor de preventie van aderontsteking (flebitis ) door infuus of chemotherapie. Hierbij wordt de aloë vera niet oraal ingenomen. Van de 71 uitkomsten werden er slechts 3 (4%) ondersteund door “sterk suggestief bewijs en 2 (3%) door suggestief bewijs (zie tabel 5).

Bewijskracht met criteria	Aantal studies (%)	(enkele) Uitkomsten
Overtuigend (klasse I) Meer dan 1.000 gevallen p < 0,00001 Geen grote heterogeniteit (I² < 50%) 95% betrouwbaarheidsinterval bevat niet de nul Geen bewijs voor kleine studie-effecten Geen bewijs van excessieve significantie-bias	0 (0)
Sterk suggestief (klasse II) Meer dan 1.000 gevalllen Grootste studie met een significant effect p < 0,00001 Voldoet niet aan criteria voor klasse I	3 (4)	Preventie van aderontsteking door infuus (2e graads) Chemotherapie-geïnduceerde aderontsteking (2e graads) Chemotherapie-geïnduceerde aderontsteking (overall)
Suggestief (klasse III) Meer dan 1.000 gevalllen p < 0,01 Voldoet niet aan criteria voor klasse I-II	2 (3)	Preventie van aderontsteking door infuus (3e graads) Chemotherapie-geïnduceerde aderontsteking (3e graads)
Zwak (klasse IV) p ≤ 0,05 Voldoet niet aan criteria voor klasse I-III	42 (59)	Nuchtere glucosespiegel HbA1C Totaal cholesterol LDL-cholesterol Triglyceriden
Niet significant p > 0,05	24 (34)	Prikkelbaredarmsyndroom (PDS) op lange termijn Insulinespiegel

Tabel 5: Overzicht van de geloofwaardigheid van de resultaten uit meta-analyses naar aloë vera [47].

 

Meer en vooral beter onderzoek is nodig. De auteurs concluderen [47]:

“This umbrella review of the effects of Aloe vera on health outcomes found that the current suggestive evidence suggests the benefits of Aloe vera in the prevention of phlebitis induced by chemotherapy and intravenous infusion, particularly in severe stage. Nevertheless, most of the current evidence were limited by the poor methodological quality and small number of participants included. The benefit of Aloe vera should therefore be reviewed with caution and data from more welldesigned, larger number of participants, and robust studies using standardized preparations are needed to confirm the benefits of Aloe vera on health outcomes.”

TEAM van Gestel over de gezondheidsvoordelen van colostrum

Welke claims worden er door TEAM van Gestel gemaakt?

In april 2023 is er door Hans van Gestel tijdens de wekelijkse clubavond een online training gegeven over colostrum (Colostrum Liquid & Capsules april 2023). Die training is opgenomen en 17 april 2023 op het YouTube-kanaal van TEAM van Gestel geplaats (zie onderstaande video) [48]. In die video worden uiteenlopende gezondheidsvoordelen van hun colostrum-supplementen genoemd, waaronder (vanaf 9.13 min) [48]:

“Het is eigenlijk inzetbaar bij zoveel aandoeningen. Je kunt het eigenlijk bij elke aandoening adviseren.” (2.02 min)

“Er zijn meer dan 5.000 wetenschappelijke studies gedaan die bewijzen dat colostrum immuunproblemen geneest, cellen regenereert en zorgt voor tal van andere menselijke voordelen.” (34.26 min)

“Colostrum heeft krachtige immuun booster eigenschappen. Dat maakt het de beste optie die er is voor kankerpreventie! En als je al kanker hebt, dan is colostrum vitaal voor je om je immuunsysteem een boost te geven. Dan zal het je lichaam de kracht geven om op natuurlijke wijze de kanker te bestrijden.” (36.40 min)

In de video wordt ook aangegeven dat de colostrum-supplementen van LR een hoog immunoglobulinegehalte hebben en groeifactoren bevatten (9.04 min) (zie screenshot). In een andere video (Module-7-Specials-Stofwisseling-en-Darmkuur) wordt door Hans van Gestel gezegd dat er een “enorm hoog immunoglobulinegehalte” in zit (46.23 min) [30]. Onduidelijk is echter waaruit dat blijkt, om welke immunoglobulinen het gaat en hoe hoog dat gehalte dan is. Zowel LR, als TEAM van Gestel en een andere distributeur heb ik gevraagd of dit onderdeel uitmaakt van het  SGS INSTITUTE FRESENIUS-kwaliteitszegel, maar dat wisten ze niet (de andere distributeur) of ze hebben er niet op gereageerd (LR en TEAM van Gestel).

Aan het begin van de producttraining staat de disclaimer:

“Uit de informatie in deze training kunnen geen rechten worden ontleend. Wij vrijwaren ons van alle claims en citeren specialisten.”

TEAM van Gestel kan zich daar echter niet mee vrijwaren. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor de informatie die ze delen en kunnen die verantwoordelijkheid niet afschuiven op de specialisten die ze citeren. Anders zou iedereen vooraf een dergelijke disclaimer kunnen plaatsen en zorgeloos onjuiste, misleidende en verboden claims maken.

In een andere video (Module 3 Individuele oplossingen Lifetakt) worden uiteenlopende klachten besproken waarbij de colostrum-supplementen, in combinatie met andere voedingssupplementen van LR, verlichting kunnen bieden [49]. Er wordt wel bij gezegd om voor gebruik eerst met een arts te overleggen, maar tevens wordt er elders gezegd (1:02.06 min) [30]:

“Ik heb er wel overal bijstaan raadpleeg ook uw arts, ga in ieder geval in overleg. Maar, even uit persoonlijke grond, een goede arts naar mijn idee geeft tegenwoordig ook de mogelijkheid om zelf iets aan je voeding te doen, op de natuurlijke manier iets te doen om bij te dragen om de klachten te verminderen. En een slechte arts zal zeggen dat je die spullen niet mag gebruiken of dat het niet werkt. Maar ik denk nooit dat een arts kan zeggen dat als jij suppletie pakt, suppletie is eigenlijk voeding uit de natuur in een andere verpakking, die helpt, die bijdraagt je voeding op orde te brengen. ik denk dat dat nooit, een arts mag zeggen om dat niet te doen. “

Welke bronnen voor de claims worden er door TEAM van Gestel gebruikt?

Als bron voor de toepassingsgebieden wordt nauwelijks naar studies verwezen, maar voornamelijk naar het boek ‘Mein Vitalkonzept’ van wijlen dr. Jean-Bernard Delbé (1948-2021) [50]. Hij is ook de auteur van ‘Mein Aloë Vera Konzept’ en ‘Mein Ernährungs-Konzept’. Naast voeding hielt dr. Delbé zich bezig met onder andere accupunctuur, kinesiologie, homeopathie en orthomoleculaire therapie wat niet bewezen, alternatieve behandelwijzen zijn. Dr. Delbé is partner geweest van LR. Niet direct als distributeur, maar door het geven van lezingen in heel Europa [30]. In zijn boeken verwijst hij ook direct naar de producten van LR [30]:

“Het mooie ervan is dat dr. Delbé partner was van LR. Niet actief met het aanwerven van partners. Hij gaf heel veel lezingen, in heel Europa. Tienduizen…, misschien wel honderdduizend mensen heeft die in de zaal gehad en overal zijn verhaal verkondigd. En in de boeken verwijst hij ook direct naar onze producten, alleen ze staan er niet met naam en toenaam in. Waarom niet? Omdat je dan vaak te maken krijgt met, ja de wetgeving, dat je niet een product dusdanig mag toewijzen aan bepaalde resultaten. En daarom zijn ze wel omschreven welke producten, maar niet bij naam. Alleen ze zijn wel toe te herleiden naar onze producten, puur en alleen al omdat sommige producten gewoon nergens anders te koop zijn dan bij ons, bijvoorbeeld een colostrum vloeibaar, dan heb je alleen onze colostrum Direct.”

De ‘recepten‘ die in het boek staan zijn ook op de producten van LR gebaseerd. Vandaar ook dat dr. Delbé en zijn boeken populair zijn onder LR-distributeurs. De vraag is of zijn boeken onder de officiële bronnen van LR vallen zoals de Gedragscode voorschrijft over het aanwerving van nieuwe distributeurs:

“Enkel officiële gepubliceerde informatie over het bedrijf en producten mogen worden gecommuniceerd.”

Het is overigens niet zo dat alleen LR vloeibare colostrum heeft. Denk bijvoorbeeld aan ColostroSan van SanoPharm, Colostrum extract van Allcura en C Live van Vbyotics. De prijs varieert van die producten varieert van € 23,16 tot € 31,10 voor 125 ml (d.d. 04-07-2023).

Een andere arts waar regelmatig naar verwezen wordt is dr. Sven Werchan die in de wetenschappelijke raad van LR zit. Hij werkt aan productontwikkeling en houdt zich bezig met de communicatie met distributeurs in de vorm van seminars en webinars. Ook hij maakt daar medische claims voor colostrum waar geen wetenschappelijk bewijs voor is. In een training zegt hij bijvoorbeeld dat colostrum ingezet kan worden bij ontstekingen van het maagdarmkanaal, het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en als ondersteuning voor het verbeteren van de lichaamscompositie,  gewichtsverlies en toename van de spiermassa (zie screenshot) [51].

Mogen de claims gemaakt worden?

De gezondheids- en medische claims die door TEAM van Gestel worden gemaakt zijn niet toegestaan en zijn negatief beoordeeld door de ‘European Food and Safety Authority’ (EFSA) [54]. Dit is geregeld in de Europese verordening 1924/2006 die van toepassing is op alle voedings- en gezondheidsclaims in commerciële mededelingen [55]. Medische claims zijn per definitie niet toegestaan voor voedingssupplementen. Op de officiële website (webshop) die distributeurs van LR krijgen en in de producthandleidingen zijn die gezondheidsvoordelen dan ook niet te vinden [22]. Dat is niet zonder reden. Voor de ‘Aloë Vera Drinking Gels‘ worden via de officiële kanalen ook alleen maar gezondheidsclaims gemaakt die gebaseerd zijn op de vitamine C en zink die eraan zijn toegevoegd en niet op de aloë vera die erin zit (zie screenshot).

Aan het begin van de video wordt wel de disclaimer gemaakt dat de training gemaakt is voor intern gebruik en dat ze zich vrijwaren van alle claims en specialisten citeren (zie screenshot). Maar daarmee zijn ze natuurlijk niet gevrijwaard om de claimsverordening te overtreden. Wetenschappers en artsen zijn ook mensen die er (om verschillende redenen) naast kunnen zitten. Anders zouden alle artsen en wetenschappers dezelfde visie hebben en dat is niet zo. Je kunt voor nagenoeg iedere opvatting binnen de voedingswereld wel een wetenschapper of arts vinden die daarachter staat. Dan zouden bedrijven zelf kunnen bepalen dat hun claims wetenschappelijk bewezen zijn. Dat is echter niet hoe wetenschap en de regelgeving werkt. Waarom wordt bijvoorbeeld wel waarde gehecht aan de adviezen van dr. Delbé en niet aan andere artsen, diëtisten of voedingswetenschappers die niet achter zijn adviezen staan? Is het omdat zijn adviezen bij de overtuiging van TEAM van Gestel passen (confirmation bias) of is er een andere reden? Expert-opinies staan dan ook niet voor niets onderaan in de piramide van bewijskracht. Binnen de wetenschap gaat het dan ook niet om personen (experts, autoriteiten, auteurs van boeken), maar om het beschikbare wetenschappelijk onderzoek en de kwaliteit ervan. In artikel 12, lid c van de claimsverordening staat bijvoorbeeld [55]:

“De volgende gezondheidsclaims zijn niet toegestaan:

a) claims waarin de indruk wordt gewekt dat het niet nuttigen van het levensmiddel de gezondheid kan schaden;
b) claims die zinspelen op de snelheid of de mate van gewichtsverlies;
c) claims waarin wordt verwezen naar aanbevelingen van individuele artsen of beroepsbeoefenaren op het gebied van de volksgezondheid en andere niet in artikel 11 bedoelde verenigingen.”

De video is (net als andere informatieve video’s) openbaar geplaatst. Binnen het netwerk van TEAM van Gestel zijn er distributeurs die de video voor anderen delen (zie screenshot, screenshot) [56, 57].

Het maken en plaatsen van een dergelijke video is zorgwekkend. Het zijn niet een paar claims die niet mogen of wat twijfelgevallen zijn. Het zijn talrijke medische claims waar geen enkele twijfel over bestaat dat die niet mogen gemaakt in commerciële mededelingen. En het blijft niet beperkt tot deze video over colostrum. Distributeurs krijgen zo van hun ‘rolmodel‘ verkeerde informatie te horen die ze vervolgens kritiekloos inzetten om consumenten tot koop over te halen en om nieuwe klanten en distributeurs te werven (zie screenshot). Zie onderstaande voorbeelden. Op het YouTube-kanaal van van TEAM van Gestel staan momenteel 213 video’s, maar in geen één wordt de claimswetgeving uitgelegd. Los van het wel of niet plaatsen ervan geven de video’s informatie over het kennisniveau en de werkwijze van TEAM van Gestel.

De wetenschap over de gezondheidsvoordelen van colostrum

De meeste gezondheidsvoordelen van colostrum zijn gebaseerd op de aanwezigheid van bepaalde bioctieve stoffen, op in vitro-studies of op dierstudies. Op basis daarvan kun je colostrum in verband brengen met diverse gezondheidsvoordelen. Het gaat dan met name om een effect op het immuunsysteem en de darmgezondheid. Studies bij mensen zijn er echter weinig en die laten geen of onvoldoende bewijs voor de geclaimde gezondheidsvoordelen zien. Dat komt omdat a) er tegenstrijdige resultaten worden gevonden, b) de studies die naar eenzelfde uitkomst hebben gekeken heterogeen zijn, c) er vaak een hoog risico op bias is, d) er vaak surrogaat-uitkomsten zijn gebruikt en e) er weinig goed onderzoek naar bepaalde uitkomsten is gedaan [58, 59]. En ook wanneer er aanwijzingen zijn voor een gunstig effect is het daardoor vaak moeilijk om aan te geven voor wie, in welke situatie, in welke dosering en wat de praktische betekenis ervan is. Hieronder een overzicht van de wetenschappelijke literatuur, meestal op basis van systematic reviews al dan niet met meta-analyses.

Colostrum en het immuunsysteem

In de video wordt aangegeven dat colostrum het immuunsysteem een boost geeft. Naar het effect op het immuunsysteem is waarschijnlijk het meeste onderzoek gedaan. Je kunt dan naar twee verschillende soorten uitkomsten kijken:

1. Immunologische parameters (bijvoorbeeld IgG).
2. Het risico op infectieziekten. Een beter immuunsysteem zou namelijk het risico op infectieziekten moeten verminderen. Meestal is er dan gekeken naar klachten van bovenste luchtweginfecties.

Immunologische parameters

In een meta-analyse uit 2020 met getrainde en fysiek actieve deelnemers is gekeken naar het effect van colostrum op verschillende immunologische parameters [60]. In totaal zijn er tien studies meegenomen. Een gunstig effect werd er niet gevonden [60]:

“This systematic review and meta-analysis shows that oral supplementation with BC has no significant effect on selected immunological outcomes including lymphocytes, neutrophils, serum IgG, serum IgA, and saliva SIgA in athletes and physically active people.”

In een review wordt daarover gezegd [61]:

“This apparent lack of efficacy is even more stark given that the doses used in the included studies were 10–25 g/day, whereas commercial suppliers often advise a daily recommended dose of between 500 mg and 1 g/day.”

Daarna is een kleine studie verschenen  (n=20) met vrouwelijke basketballers (16-19 jaar) die gedurende 24 weken in twee groepen werden verdeeld [62]:

• Colostrum (tweemaal daags 3,2 gram)
• Placebo (melkpoeder)

Voorafgaand, na 24 weken en 3 uur na de een fysieke inspanningstest werd er bloed afgenomen en werden er verschillende immunologische uitkomsten gemeten: IL-1alfa, IL-2, IL-10, IL-13, TNF-alfa, creatinekinase, IgG, IGF1, lymfocyten, monocyten en granulocyten. De studieresultaten waren teleurstellend. Er werd alleen een verschil gevonden in IL-10 na de fysieke inspanningstest in het voordeel van colostrum. Op alle andere immunologische uitkomsten had colostrum geen effect vergeleken met placebo [62]:

“Contrary to our initial hypothesis, there were no significant effects of bovine supplementation on the dynamics of immune system function indicators.”

Ook in een Nederlandse studie met gezonde deelnemers (40-80 jaar) had colostrum (1,2 gram) geen positieve effecten  op verschillende immunologische uitkomsten [631]. Dit in tegenstelling tot een supplement met vitamine E (288 mg), vitamine C (375 mg), bètacaroteen (12 mg) en zink (15 mg) [63]:

“Low daily doses of bovine colostrum do not improve a series of immune function parameters in healthy volunteers. Micronutrient suppletion of vitamins E & C, ß-carotene and zinc positively affect the DTH response, especially in elderly subjects.”

De vraag is wat dergelijke uitkomsten zeggen in de praktijk zeggen over het immuunsysteem. In een review over colostrum en het immuunsysteem wordt geconcludeerd [61]:

“Beneficial immune effects of BC in health, especially in sports medicine, have been quite extensively explored. Whether such beneficial effects are mediated via the immune effects of BC is plausible, but not conclusively proven. Beneficial immune effects of BC have been demonstrated in animals such as pigs; however, in human subjects, clear biomarkers of an enhanced immune system as a defense against infections is lacking.”

Bovenste luchtweginfecties

In een meta-analyse uit 2016 is dat gedaan bij sporters [64]. In totaal zijn er vijf studies (n=152) meegenomen waarin colostrum is vergeleken met placebo. De studieduur varieerde van 8-12 weken en de dosering van 10-20 gram/dag. Het bleek dat suppletie met colostrum het aantal dagen met klachten verminderde, evenals het aantal klachten. Een duidelijk effect op de duur van de klachten werd niet gevonden. De auteurs maakten zich wel zorgen over publicatiebias omdat de meeste studies afzonderlijk geen gunstig effect lieten zien. De klachten waren verder gebaseerd op zelfrapportage. Daardoor is onduidelijk of de klachten daadwerkelijk door een infectie werden veroorzaakt. De auteurs concluderen [64]:

“The present systematic review and meta-analysis provides evidence that bovine colostrum supplementation may be effective in preventing the incidence of URS days and episodes in adults engaged in exercise training. The fact that the majority of included studies did not report significant effects on URS outcomes mitigates concerns about publication bias. The point estimates of the random-effects meta-analyses are greater than the smallest clinically important difference, but the low precision of the individual study estimates means the evidence presented in this review needs to be followed up with an appropriately designed and adequately powered, randomised control trial.”

In een meta-analyse uit 2022 is gevonden dat suppletie met colostrum een gunstig effect heeft op klachten van bovenste luchtweginfecties [65]:

“Our systemic review and meta-analysis including more than triple number of participants as compared to previous analysis of this kind, strongly confirms that BCS significantly reduces the incidence of URTIs. We also demonstrated that the efficacy of BCS can depend to some extend on the duration of supplementation, but neither on the dose size, sex distribution nor physical activity lifestyle.”

De inclusiecriteria waren echter vrij breed. Iedere dosering (14 mg/60 gram/dag), iedere duur (7-84 dagen) en iedere toedieningsvorm bij zowel kinderen als volwassen werden meegenomen. Ook is er niet gekeken waarmee colostrum vergeleken is (bijvoorbeeld placebo of niets). De primaire uitkomstmaat was het aantal bovenste luchtweginfecties, gebaseerd op zelfrapportage. Daar is een gunstig effect op gevonden, maar niet op de duur en de ernst van de luchtweginfectie. De meeste studies waren gedaan bij sporters. Ook hier waren de symptomen gebaseerd op zelfrapportage.

In 2023 er een Poolse studie gepubliceerd waarin gekeken is naar het effect van colostrum op klachten van bovenste luchtweginfecties bij niet-sporters (studenten) [66]. De ene groep kreeg een colostrum-supplement (500-1.000 mg colostrumpoeder + gedroogde banaan) en de andere groep een placebo (whey-poeder + gedroogde banaan). Voor de analyse is er ook onderscheid gemaakt in studenten die geneeskunde studeerden en studenten die een paramedische studie volgden (bachelor). De eerste groep had een hogere werkdruk en door de praktijkdagen in het ziekenhuis kwamen ze vaker in contact met virussen en bacteriën. Zo waren er vier groepen (zie tabel 6).

Tabel 6: De vier verschillende groepen waarin de deelnemers verdeeld zijn [66].

Over de gehele studieperiode was er geen verschil in het aantal dagen met klachten en de ernst ervan tussen de deelnemers die colostrum of placebo kregen. Dat was ook zo binnen de groep van bachelor studenten. Binnen de groep geneeskunde studenten was echter te zien dat colostrum het aantal dagen met klachten en de ernst ervan verminderde vergeleken met placebo. De auteurs concluderen dat deze studie laat zien dat colostrum  effectief is bij mensen met een verhoogd risico op bovenste luchtweginfecties, in een veel lagere dosering dan eerdere studies hebben laten zien [66]:

“Overall, it can be concluded that although young healthy people seem to have sufficient defenses from URTIs, COL supplementation can provide significant support in such protection among those at higher infectious risk because of exposure to a heavy workload and increased contact with infectious agents.”

Het is een interessante bevinding, maar meer onderzoek is nodig voordat er stellige conclusies kunnen worden getrokken en er gezondheidsclaims kunnen en mogen worden gemaakt.

Colostrum bij gezonde en zieke mensen

In een systematic review uit 2021 is gekeken naar het effect van colostrum in verschillende populaties [59]. In totaal zijn er 24 studies meegenomen. De studies waren erg heterogeen wat betreft populatie, interventie, uitkomst en risico op bias waardoor een meta-analyse niet mogelijk was. Er worden soms gunstige effecten gevonden maar het bewijs is door de tekortkomingen niet sterk [59]:

“This review highlighted multiple clinical applications of BC and confirmed some general benefits on intestinal and respiratory recovery in absence of adverse effects. BC seemed to promote immune system enhancing and modulating local and systemic responses in various clinical and not clinical conditions. However, the studies’ heterogeneity regarding included populations, sample sizes, intervention and control protocols, and outcomes did not allow to perform meta-analyses. Moreover, the risk of biases and the large use of surrogate endpoints in the studies included did not consent to provide strong evidence on its use in any situation. Further well-designed studies are needed to support the administration of BC in adult, pediatric, clinical and not clinical settings.”

Colostrum voor de darmgezondheid bij gezondheid en ziekte

In een systematic review uit 2021 is gekeken naar ziekten waarbij een verstoorde dardoorbaarheid bijdraagt aan de pathogenese en progressie ervan en of colostrum daarbij kan helpen [67]. Het betreft enteropathie als gevolg van NSAID’s, inflammatoire darmziekte (IBD), necrotiserende enterocolitis (NEC), infectieuze diarree, darmfalen en schade als gevolg van kankertherapie. Zowel humane als dierstudies zijn meegenomen. De belangrijkste resultaten van orale suppletie van rundercolostrum in humane studies zijn:

• Enteropathie als gevolg van NSAID’s
  In een kleine crossover-studie is gekeken naar het effect van colostrum (3 x daags 125 ml) op de darmdoorlaatbaarheid na gebruik van de NSAID indomethacine (3 x daags 50 mg) [68]. Er is op de korte termijn (7 dagen) gekeken bij gezonde deelnemers (n=7) en op de langere termijn (22 dagen) bij zieke deelnemers die daardoor NSAID’s gebruikten (n=15). Als controle is whey-eiwit gebruikt. Vergeleken met whey-eiwit verminderde colostrum het effect van indomethacine op de darmdoorlaatbaarheid op de korte termijn bij gezonde deelnemers maar niet op de langere termijn bij zieke deelnemers.
• Inflammatoire darmziekten (IBD)
  Geen studies
• Necrotiserende enterocolitis (NEC)
  In een meta-analyse uit 2018 is gekeken of colostrum beschermt tegen NEC bij te vroeggeboren baby’s [69]. Daarin zijn 8 RCT’s meegenomen, waarvan zes met humaan colostrum en 2 met rundercolostrum. De meta-anayse laat geen effect op NEC zien evenals subanalyses waarin naar humaan en rundercolostrum afzonderlijk is gekeken.
• Infectieuze diarree
  In een meta-analyse uit 2019 met vijf RCT’s is gevonden dat colostrum infectieuze diarree bij kinderen vermindert [70]. In één studies is gewoon colostrum gebruikt, in drie studies colostrum met een hoge concentratie IgG (hyperimmune bovine colostrum) en in één studie alleen IgG uit ‘hyperimmune bovine colostrum‘.
• Darmfalen
  Twee kleine RCT’s (n=9 en n=12) laten niet zien dat colostrum bij darmfalen een gunstig effect heeft op de darmfunctie en lichaamssamenstelling [71, 72].
• Schade als gevolg van kankertherapie
  In een RCT liet colostrum wordt geen effect zien op koorts, infectieuze morbiditeit of ontstekingsreacties na chemotherapie bij kinderen met leukemie [73]. Er zijn wel aanwijzingen gevonden dat colostrum het mondslijmvlies beschermt.

Colostrum en de darmdoorlaatbaarheid bij sporters

Bij sporters kan een toenemende trainingsbelasting (naast psychische stress en slechte slaaphygiëne) het immuunsysteem onderdrukken en de darmdoorlaatbaarheid verhogen. Dat biedt kans voor bacteriën en endotoxines.

In een systematic review uit 2022 is gekeken naar het effect van colostrum op de darmdoorlaatbaarheid na een inspanningstest of in rust bij sporters [74]. Daarin zijn 9 studies meegenomen met een duur van 1-14 weken. De dosis varieerde van 1-60 gram/dag. Om de darmdoorlaatbaarheid te testen is gebruik gemaakt van de ‘double sugar test’ of de marker ‘Intestinal Fatty Acid Binding Protein’ (I-FABP). Bij de ‘double sugar test’ wordt gekeken naar de uitscheiding van twee verschillende suikermoleculen in de urine. De suikermoleculen verschillen in grootte waardoor die niet is gelijke mate door de darmwand worden geabsorbeerd. De verhouding tussen die twee suikermoleculen in de urine is een maat voor de darmdoorlaatbaarheid. Een beperking van deze test is dat  referentiewaarden, een gestandaardiseerde methodologie en de optimale suikerdoses ontbreken. I-FABP is een intracellulair eiwit dat zich met name in het darmepitheel bevindt. Bij beschadiging van de darmwand komt I-FABP vrij in de bloedbaan wat gemeten kan worden. Dat is ook meteen een beperking. Een toename van I-FABP in het bloed wijst op schade van de endotheelcel, maar niet van de ‘tight junctions‘ die aangrenzende cellen bij elkaar houden en de darmdoorlaatbaaheid beïnvloeden.

Bij studies waarin gebruik is gemaakt van de ‘double sugar test’ verhoogde de doorlaatbaarheid (n=1), verlaagde (n=4) en bleef onveranderd (n=1). Bij studies waarin gekeken is naar de marker I-FABP verlaagde die (n=3) of bleef onveranderd (n=2). Er zijn dus aanwijzingen dat colostrum de darmdoorlaatbaarheid na inspanning kan verlagen. Het aantal studies was wel klein en heterogeen, de dosering varieerde sterk en de klinische betekenis is onduidelijk [74].

“Now, the final question: if BC has immune-boosting, antiviral, and antibacterial properties and reduces the gut’s permeability to endotoxins, is this why BC supplementation can lower upper respiratory tract infections? The meta-analysis conducted about the impact of BC on the health and well-being of the athletes so far does not provide unequivocal results’

Colostrum en necrotiserende enterocolitis (NEC)

Necrotiserende enterocolitis (NEC) is een ernstig verlopende ziekte van het darmkanaal bij neonaten. Het is een ontsteking van de darm die leidt tot een verhoogde doorlaatbaarheid van de darm en instroom van bacteriën die cellulaire schade en celdood van de dikke en dunne darm veroorzaakt. Naarmate NEC vordert kan dit leiden tot buikvliesontsteking, sepsis en sterfte.

In een meta-analyse uit 2018 is gekeken of colostrum beschermt tegen NEC bij te vroeggeboren baby’s [69]. Daarin zijn 8 RCT’s meegenomen, waarvan 6 met humaan colostrum en 2 met rundercolostrum. De meta-anayse liet geen effect op NEC zien evenals subanalyses waarin naar humaan en rundercolostrum afzonderlijk is gekeken [69]:

“Moderate to low CoE suggests that human and bovine colostrum have no effect on NEC incidence, mortality, length of stay, and culture-proven infections among preterm infants.”

Reactie van TEAM van Gestel op dit artikel

Op 23 april 2023 heb ik TEAM van Gestel de conceptversie van dit artikel gestuurd. Hans van Gestel reageerde op 24 april 2023 en gaf aan geschrokken te zijn van mijn e-mail en dat ze hun uiterste best doen om zorgvuldig te zijn met de uitspraken die ze doen. Ze gaan de video’s nog eens kritisch bekijken en voor nu uit de openbaarheid halen.

Als verweer werd gezegd dat er op PubMed 10.454 wetenschappelijke publicaties te vinden zijn over colostrum, waar hun content op gebaseerd is, naast citaten van artsen en wetenschappers. Voor 10 mei 2023 zouden ze met een reactie op het artikel komen.

Op 25 april 2023 heb ik erop gereageerd.

Op 9 mei 2023 heeft TEAM van Gestel gereageerd. Daarin werd aangegeven dat het door de vele mooie verhalen die ze van hun klanten krijgen het soms moeilijk is om het enthousiasme af te remmen. Er werd dan ook aaangegeven dat mijn e-mail werd gewaardeerd en serieus genomen. Ze vinden het namelijk belangrijk om hun werk goed en zorgvuldig te doen. Dat had als gevolg dat ze de betreffende video’s van hun openbare YouTube-kanaal hebben gehaald en dat ze die nauwkeurig gaan bekijken.

De video over colostrum is deels uit de openbaarheid gehaald. Deels omdat de video als ‘verborgen’ staat ingesteld waardoor de link wel gewoon doorgestuurd en door iedereen bekeken kan worden (zie voorbeeld, voorbeeld). De video stond later wel openbaar in de playlist ‘Online trainingsprogramma’s’. Daar heb ik ze op geattendeerd en dat hadden ze over het hoofd gezien. Nu (12-07-2023) staat de video echter openbaar in de playlist ‘LR Health and Beauty Nederland‘ (zie screenshot). Zelf lijken ze dus niet zoveel moeite met het delen van de video te hebben.

Ze gaven wel aan dat ze hun distributeurs erop wijzen om zorgvuldig om te gaan met het adviseren van voedingssupplementen van LR LR en geen beloftes te doen die in strijd zijn met de regelgeving. TEAM van Gestel gaf verder aan dat ze het ermee eens zijn dat distributeurs van LR geen claims mogen maken die niet zijn toegestaan, maar wat betekent dat? Omdat LR Health & Beauty hun producten op een juiste manier in de markt wil zetten ondernemen ze de nodige stappen.

Tot slot gaven ze aan dat LR al meer dan 37 jaar bestaat en dat het bedrijf zich absoluut onderscheidt van veel andere bedrijven in hun branche, die ze zien komen. Ze zijn ter goeder trouw. Als reactie daarop heb ik op 10 mei 2023 aanvullende vragen gesteld.

Hans van Gestel gaf op 11 mei 2023 aan dat ze ongeveer drie weken de tijd nodig hadden om met fatsoenlijke antwoorden te komen. Die tijd hebben ze gekregen. Helaas had ik na drie weken nog geen antwoorden waardoor ik contact met hem heb opgenomen. Er werd aangegeven dat het door de verhuizing een hectische tijd was geweest en dat ze de video’s niet meer openbaar hebben staan om zo aan de regelgeving te voldoen. Het zou daarom netjes van mij zijn om hun naam niet te vermelden. Voor vragen werd mij aangeraden om met LR contact op te nemen. Op 5 juni 2023 heb ik daarop gereageerd.

Op 7 juni 2023 heeft Hans van Gestel gereageerd. Hij gaf aan dat ze die playlist over het hoofd hadden gezien en dat die nu ook niet meer openbaar beschikbaar is. De video is nu echter wel gewoon zichtbaar in de playlist LR Health & Beauty Nederland (zie screenshot). Antwoorden op mijn aanvullende vragen zijn niet gegeven. Op 7 en 13 juni heb ik nogmaals gevraagd of ze bereid waren om mijn aanvullende vragen te beantwoorden, maar daar is niet meer op gereageerd.

Door TEAM van Gestel is niet gereageerd op mijn vraag of ik de reactie die ze via e-mail hebben gegeven mag citeren in dit artikel. Dat heb ik daarom niet gedaan. In plaats daarvan heb ik mijn eigen bewoordingen gebruikt.