Is de werking van Amino Alliance wetenschappelijk bewezen?

Amino Alliance is een voedingssupplement dat gebaseerd is op Nobelprijswinnend onderzoek en waar een wetenschapper zijn naam aan heeft verbonden. Het bestaat uit de aminozuren L-arginine pidolaat, L-lysine, L-glutamine en het suiker isomaltulose. De speciale vorm van L-arginine, in combinatie met de twee aminozuren als hulpstof zouden Amino Alliance bewezen effectief maken. Zo zou het bijdragen aan een goede bloedsomloop, een goed immuunsysteem, een betere en diepere slaap, een sneller herstel na sport en ziekte, het vertragen van veroudering en het behoud van een gezonde huid en sterke nagels en haren. Het bewijs daarvoor ontbreekt echter en het maken van dergelijke claims is bovendien niet toegestaan.

In dit artikel

• Wat is Amino Alliance?
  • Amino Alliance staat op de NZVT-lijst
• Het ontstaan van Amino Alliance
• Wat is Besef?
• Wat is L-arginine?
• Wat zijn stikstofmonoxide (NO) en groeihormoon?
  • Stiksofmonoxide
    • L-arginine en stikstofmonoxide (NO)
    • De L-arginine-paradox
  • Groeihormoon
    • L-arginine en groeihormoon
      • De Isidori-studie
    • L-arginine naast krachttraining
• Gezondheidsclaims gemaakt door Amino Alliance
• Waar zijn de gezondheidsclaims op gebaseerd?
  • Ervaringen van gebruikers
  • Wetenschappelijk bewijs
  • Studies in aantocht?
    • Aandachtspunten voor een goede studie
  • Mechanistische verklaringen
  • Amerikaanse website van Amino Alliance met onderbouwingen
  • Externe documenten
  • Patenten op naam van em. prof. dr. Arne van der Gen
• Amino Alliance is verbonden aan een wetenschapper (em. prof. dr. Arne van der Gen)
• Mogen die gezondheidsclaims gemaakt worden?
  • Door de EFSA beoordeelde gezondheidsclaims (Europese regelgeving)
• Overige en recentere onderzoeksresultaten
• Mogelijke nadelen van L-arginine
• Contact met Amino Alliance
• Gemaakte aanpassingen door Amino Alliance
• Klacht bij de Reclame Code Commissie
  • Verweer van Amino Alliance
  • Reactie op verweer
  • Beslissing van de Reclame Code Commissie

Wat is Amino Alliance

Amino Alliance is een poeder met de aminozuren L-arginine pidolaat, L-glutamine, L-lysine, het suiker isomaltulose en een natuurlijke smaakmodulator (zie tabel 1) [1]. Het is dan ook opmerkelijk dat Van Nederveen in een video zegt dat Amino Alliance een combinatie is van aminozuren en enzymen (??) (zie screenshot). Er wordt gezegd dat Amino Alliance een op wetenschap gebaseerde formule is. Uniek eraan zou de vorm zijn van L-arginine en de combinatie van twee aminozuren als hulpstoffen.

Het belangrijkste ingrediënt in Amino Alliance is het neutrale L-arginine pidolaat (L-arginine gebonden aan pidolinezuur). Het ‘gewone‘ basische L-arginine zou namelijk moeilijk het celmembraan kunnen passeren en daardoor onvoldoende werkzaam zijn. Meestal zijn het mineralen zoals calcium, magnesium en zink die aan pidolinezuur worden gebonden. De andere twee aminozuren zijn hulpstoffen. Hoeveel van die aminozuren erin zitten wordt niet vrijgegeven. Waarschijnlijk zit er ongeveer 1.200 mg L-arginine pidolaat en 1.200 mg L-lysine in. Deze hoeveelheden zijn namelijk gebruikt in een studie uit 1981 waar de formule op gebaseerd is [2]. Het suiker isomaltulose (palatinose) bestaat net als tafelsuiker (sacharose) uit glucose en fructose, maar heeft in plaats van een α-1,2-glycosidische binding via een enzymatische reactie een α-1,6-glycosidische binding gekregen (isomerisatie). Isomaltulose is de helft minder zoet dan sacharose en wordt langzamer opgenomen waardoor de glycemische index (32 versus 68) en glycemische lading (1,4 versus 2,9) lager is. Het wordt toegevoegd voor een goede opname van aminozuren en om langzaam energie te leveren aan de spieren.

Tabel 1: Voedingswaarde van Amino Alliance per portie (8,5 gram).

Het gebruiksadvies is om de inhoud van een zakje in een glas water op te lossen en twee uur na de laatste maaltijd van de dag (ongeveer rond bedtijd en voor het tandenpoetsen) op te drinken. Voor 32 zakjes betaal je zonder kwantumkorting €46,75, wat neerkomt op €1,37 per zakje. De prijs willen ze zo laag mogelijk houden zodat iedereen het zich kan permitteren. Een jaar geleden was de prijs overigens nog €37,50 voor 32 zakjes (€1,17 per zakje). Ter vergelijking betaal je voor capsules met alleen L-arginine tussen de circa €0,20 en €0,60 per 1.000 mg.

Amino Alliance staat op de NZVT-lijst

In Nederland heeft de Dopingautoriteit in 2003 het ‘Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport‘ (NZVT) opgezet [3]. Fabrikanten kunnen daar hun voedingssupplementen (per batch) laten testen op 160 dopinggeduide stoffen. Wanneer in een batch geen dopinggeduide stoffen worden aangetroffen wordt het op de NZVT-lijst gezet. Omdat het om batches gaat kan logischerwijs geen 100% garantie worden gegeven. Amino Alliance staat op die NZVT-lijst (zie screenshot). Amino Alliance beschrijft dit op hun website als [1]:

“In 2009 is na lang vooronderzoek het product Amino Alliance® in de VS geïntroduceerd, waar het een doorslaggevend succes is met veel tevreden gebruikers. Daar blijken ook veel sporters enthousiast over het product. Dit was de reden om na de overstap naar Nederland een onderzoek te laten doen door het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT). De Dopingautoriteit heeft na onderzoek in het laboratorium vastgesteld dat ook topsporters het product Amino Alliance® mogen gebruiken.”

Het is echter niet de Dopingautoriteit die bepaalt of topsporters het wel of niet mogen gebruiken. Dat blijft de verantwoordelijkheid van de topsporter. In principe mag een topsporter ieder voedingssupplement gebruiken waarbij geen dopinggeduide stoffen op het etiket staan. De Dopingautoriteit geeft met het NZVT-systeem alleen meer zekerheid dat het voedingssupplement geen dopinggeduide stoffen bevat.

Verder schrijft Amino Alliance op hun website [1]:

“Amino Alliance® is goedgekeurd door het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport”

Het is echter niet zo dat het merk Amino Alliance is goedgekeurd. Het heeft alleen maar betrekking op een bepaalde batch die getest is. Dit wordt ook duidelijk vermeld door de Dopingautoriteit (zie screenshot):

“Let op: Het feit dat een product in de database staat genoemd, betekent niet dat dit product altijd heeft voldaan of altijd zal blijven voldoen aan de extra kwaliteitseisen die zijn opgesteld binnen het NZVT met het oog op mogelijke dopingcontroles. Daarom geldt een uitspraak over de kwaliteit van een bepaald product alleen maar voor de genoemde specifieke product-batch combinaties.”

Het ontstaan van Amino Alliance

De oprichters van Amino Alliance zijn Diederik van Nederveen en zijn oom em. prof. dr. Arne van der Gen. Van Nederveen is directeur van Amino Alliance, anti-aging-expert en voormalig acteur in Hollywood, stuntman, model en zeekapitein [4]. Hij heeft samengewerkt met acteurs als Steve Martin, Liam Neeson, Sean Penn en Arnold Schwarzenegger. Volgens Van Nederveen is Schwarzenegger iemand die veel van supplementen weet. Daarom heeft hij in 1993 in een gym een keer aan Schwarzenegger gevraagd wat een goed voedingssupplement is dat werkt. Van veel voedingssupplementen zou de werking namelijk niet wetenschappelijk bewezen zijn. Schwarzenegger zou hebben gezegd dat de effectiviteit bewezen moet zijn en dat een wetenschapper zijn naam eraan verbonden moet hebben. Van Nederveen ging vervolgens op zoek naar een effectief en natuurlijk voedingssupplement. Twee soorten onderzoek kwamen bij hem naar voren:

1. Het onderzoek naar de ontdekking van stikstofmonoxide (NO) als signaalmolecuul in het cardiovasculaire systeem. Daarvoor is in 1998 aan drie ontdekkers de Nobelprijs voor fysiologie en geneeskunde uitgereikt.
2. De studie van Isidori et al uit 1981 die laat zien dat de juiste combinatie van de juiste aminozuren (L-arginine pidolaat + L-lysine HCL) de productie van groeihormoon en insuline stimuleert.

Van Nederveen riep vervolgens in 2005 de hulp in van zijn oom Arne van der Gen, emeritus hoogleraar organische chemie aan de Universiteit Leiden [5]. Hij dook de wetenschappelijke literatuur van L-arginine in en gaf aan dat een product op basis van L-arginine van grote waarde zou kunnen zijn. Het viel hem op dat er soms wel gunstige effecten werden gevonden, maar soms ook niet. Volgens Van der Gen had dat te maken met de vorm van L-arginine. Hij heeft dat verder onderzocht en kwam tot de conclusie dat daar twee redenen voor zijn aan te wijzen [5]. Op basis daarvan ontwikkelde hij met behulp van laboratoria van andere bedrijven Amino Alliance en heeft Van der Gen zijn naam aan het product verbonden:

Sinds 2009 is Amino Alliance op de Amerikaanse markt als handelsnaam van ‘Go On Pure Nutritionals LLC‘ (Coöperatie Balanced-Health U.A. te Swolgen) waar het volgens Amino Alliance een doorslaggevend succes is met veel tevreden gebruikers. Op internet is echter nauwelijks iets te vinden over Amino Alliance in Amerika. En ‘Go On Pure Nutrtionals LLC‘ lijkt sinds 2021 opgeheven te zijn (zie screenshot) [6]. Sinds september 2021 is Amino Alliance ook in Nederland verkrijgbaar als productnaam van ‘Bonchef.nl BV‘.

Opmerkingen

• Onduidelijk is waaruit blijkt dat L-arginine moeilijk het celmembraan kan passeren en dat dit met Amino Alliance beter gaat. Via diffusie gaat dat inderdaad moeilijk, maar cellen beschikken over verschillende transporteiwitten die dat mogelijk maken [7, 8]. Het zou bovendien opmerkelijk zijn wanneer het lichaam geen mechanismen heeft voor de opname van een belangrijk aminozuur als L-arginine.
• Het voedingssupplement Recover-Me lijkt nagenoeg identiek te zijn aan Amino Alliance [9]. Zij hebben alleen twee versies en het is goedkoper. Eén versie is gericht op cellulaire regeneratie (Anti-aging) en één is gericht op cardiovasculaire gezondheid (Vasculair):
  • “Zowel de formule Recover-Me Anti-Aging als de formule Recover-Me Vasculair hebben als belangrijkste taak het maximaliseren van de opname van L-Arginine in het lichaam om de productie van stikstofmonoxide in uw bloedvaten te bevorderen. In dat opzicht zijn ze hetzelfde en hebben ze dezelfde voordelen.
  • Beide producten hebben dezelfde ingrediënten.

Ook Recover-Me spreekt over een hoogleraar organische chemie die geholpen zou hebben met de ontwikkeling:

• • “Met een duidelijke visie, wisten we dat we een wereldwijd toonaangevende wetenschapper moesten vinden om ons te helpen bij het formuleren van Recover-Me, en gelukkig, we hem hebben gevonden! Een gerenommeerde professor in de organische chemie. Na een levenslange succesvolle carrière, was deze professor vastbesloten, om een formule van topkwaliteit te maken, die de productie van stikstofmonoxide in het lichaam optimaal zou stimuleren. Deze professor heeft geen commercieel belang! Integendeel, zijn hoofddoel is het verbeteren van de kwaliteit van leven. Deze passie maakt Recover-Me uniek in zijn soort!”

Recover-Me heb ik verschillende keren via e-mail vragen gesteld, maar daar is niet op gereageerd.

Wat is Besef?

Naast Amino Alliance met de website van Amino-alliance.nl is er ook Besef met de website Besef.nl in Nederland en Fit-amino.de in Duitsland. Op Besef.nl wordt geschreven dat ze wetenschappelijk bewezen antwoorden geven op belangrijke vragen over uw gezondheid [10]. Daarnaast geven ze tips over onderwerpen als mentale versterking, trainingsschema, voeding, meditatie, vasten en nachtrust. Het betreft echter telkens een relatief kort basisartikel over de onderwerpen. Het is met name een website waarop Amino Alliance gepromoot wordt. Op de homepage wordt met name aandacht aan Amino Alliance geschonken met uiteenlopende gezondheidsclaim en de mogelijkheid om het te bestellen door te linken naar de verkooppagina van Amino Alliance.

Bij ieder onderwerp waarover ze schrijven wordt er verwezen naar Amino Alliance. Besef had tot januari 2023 hetzelfde KvK-nummer als Amino Alliance (61226157). Nu is Besef een handelsnaam van ‘Go On Pure Nutritionals‘, maar dat is Amino Alliance ook, maar dan met een ander KvK-nummer (60180633). In de Algemene Voorwaarden op de website van Amino Alliance staat wel (zie screenshot):

“Amino Alliance® is een handelsnaam van Bonchef.nl BV. Deze Algemene voorwaarden zijn ook van toepassing voor de merknamen Fit-Amino en Besef.nl.’

Van Nederveen is het gezicht van zowel Amino Alliance als Besef. In het tv-programma Nederland Ontdekt is er telkens de ‘Besef Health Class‘ (zie screenshot) [11]. Daarin geeft Van Nederveen namens Besef kort informatie geeft over één van de onderwerpen die ze op Besef.nl bespreken, om vervolgens Amino Alliance te promoten. Het tv-programma wordt ook mede mogelijk gemaakt door Amino Alliance en Besef. In een artikel van Besef staat [12]:

“Van Nederveen is bereid mensen individueel advies te geven. Hij is via besef.nl te bereiken.

Op de Facebookpagina van Besef staat ook hetzelfde adres van Amino Alliance (zie screenshot). Besef is duidelijk gelieerd aan Amino Alliance, hoewel dat op de website niet duidelijk naar voren komt. Ze doen voorkomen alsof ze op onafhankelijke wijze Amino Alliance adviseren [10].

Wat is L-arginine?

Arginine is een semi-essentieel aminozuur dat in 1886 voor het eerst werd geïsoleerd. In de natuur en in voedingssupplementen komt nagenoeg altijd de L-vorm voor, daarom spreken we van L-arginine. De ‘L‘ staat voor ‘laevo‘ (links). Dat betekent dat het aminozuur een structuur heeft waarbij gepolariseerd licht naar links draait. Er is ook D-arginine. De ‘D‘ staat voor ‘dextro‘ (rechts), maar daar kan het lichaam niet mee overweg.

Volwassenen kunnen L-arginine  in voldoende maken uit de aminozuren ornithine, glutamine, glutamaat, proline en citrulline. Kinderen hebben daar moeite mee waardoor het voor hun een essentieel aminozuur is. Via de voeding krijgen we ongeveer 4-6 gram L-arginine binnen. Bronnen van L-arginine zijn eiwitrijke producten waaronder vlees (rood vlees, gevogelte), vis, zuivel, eieren, peulvruchten (soja, kikkererwten), noten en zaden (zie tabel 2). Met een stukje vlees krijg je dus al snel meer L-arginine binnen dan in een zakje Amino Alliance zit. Interessant is dat suppletie met L-citrulline effectiever lijkt te zijn in het verhogen van de L-argininespiegel in het bloed dan L-arginine zelf [13-15]. Je komt dan ook diverse supplementen tegen met L-citrulline die verkocht worden als NO-booster.

Ongeveer 40% van de arginine die we binnenkrijgen wordt door de darm en lever afgebroken (first-pass metabolisme). De overige 60% is bij talloze biologische processen betrokken waaronder de citroenzuurcyclus, het immuunsysteem, het bloedvatenstelsel, de productie van creatine en de ureumcyclus. Het is het substraat voor een reeks reacties die leiden tot de synthese van andere aminozuren, en het is het substraat voor twee enzymen, namelijk ‘nitric oxide synthases‘ (NOS) en arginase. Deze enzymen zijn betrokken bij de productie van respectievelijk NO en ureum (zie figuur 1). Het is echter niet zo dat suppletie met L-arginine automatisch tot een verbetering van die processen leidt. Het lichaam zit complexer in elkaar dan dat. Dat zal door middel van onderzoek moeten worden aangetoond.

Wat zijn stikstofmonoxide (NO) en groeihormoon?

De geclaimde effecten van Amino Alliance zouden optreden omdat na inname de productie van stikstofmonoxidatie (NO) en groeihormoon zou toenemen.

Stikstofmonoxide (NO)

NO is een kleine en erg instabiele signaalstof die door endotheelcellen wordt geproduceerd, wat in de jaren 70 per ongeluk is ontdekt. Robert Furchgott deed in die tijd onderzoek naar het effect van geneesmiddelen op geïsoleerde bloedvaten. In zijn experimenten trad door acetylcholine meestal vaatvernauwing op door prikkeling van glad spierweefsel in de vaatwand. Met een nieuwe preparatietechniek waarbij het endotheel van de vaatpreparaatjes intact werd gelaten werd echter gevonden dat de door noradrenaline samengetrokken vaatringetjes op acetylcholine met verslapping reageerden. Na verder onderzoek bleek dat de aanwezigheid van intact endotheel voor die vaatverwijding verantwoordelijk moest zijn. Dat leidde in 1980 tot een publicatie in Nature [17]. Het werd toen nog geen NO genoemd maar ‘endothelium-derived relaxing factor’ (EDRF). Het duurde nog tot 1987 voordat duidelijk was dat NO de endotheelafhankelijke relaxatiefactor was, wat leidde tot een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Nature [18]. Dat was onverwacht want NO stond tot die tijd vooral bekend als luchtverontreiniging. Op 12 oktober 1998 kregen de Amerikaanse farmacologen Robert Furchgott, Louis Ignarro en Ferrid Murad de Nobelprijs voor fysiologie en geneeskunde uitgereikt voor hun onderzoek naar NO als een signaalmolecuul in het cardiovasculaire systeem [19]. Dat was gebaseerd op drie ontdekkingen die elkaar aanvulden:

1. Ferid Murad ontdekte dat guanylyl cyclase (GC) door NO werd geactiveerd en dat daarmee de concentratie cyclisch GMP in weefsel werd verhoogd [20].
2. Robert Furchgott ontdekte EDRF [21].
3. Louis Ignarro ontdekte dat EDRF hetzelfde was als NO wat betekende dat zoogdiercellen in staat waren om NO te produceren [18, 22].

Overigens heeft de Amerikaanse farmacoloog Salvador Moncada daar ook aan bijgedragen [23] maar de Nobel-commissie kon de prijs maar aan drie personen uitreiken. Door Amino Alliance wordt regelmatig gezegd en geschreven dat hun formule ondersteund wordt dat Nobelprijswinnend onderzoek, maar dat is toch wel ver gezocht. Dat kan meer gezien worden als een marketinginstrument. Dan zouden alle supplementen met L-arginine en L-citrulline en andere NO-boosters daarop gebaseerd zijn. Ze schrijven overigens dat de Nobelprijs is uitgereikt voor het onderzoek  naar L-arginine en het effect ervan op het lichaam/NO-productie (zie screenshot, link, video) [24-26], maar dat is niet zo. De toekenning van de Nobelprijs had alleen betrekking op de ontdekking van NO als signaalmolecuul.

Tegenwoordig weten we dat NO diverse fysiologische functies heeft. Zo is het betrokken bij onder andere:

De productie van NO wordt gestimuleerd door ontstekingsmediatoren en neurotransmitters, onder andere acetylcholine, bradykinine, serotonine, vasoactief intestinaal peptide (VIP), substance P, arachidonzuur, trombine, adenine-nucleotides adenosine-difosfaat (ADP) en adenine-trifosfaat (ATP).

L-arginine en stikstofmonoxide (NO)

In 1988 is door onderzoek van Palmer, Ashton en Moncada aangetoond dat L-arginine de voorloperstof is van NO [27]. Daar is echter geen Nobelprijs voor uitgereikt. Via het enzym ‘NO-synthase‘ (NOS) wordt L-arginine omgezet in L-citrulline waarbij NO gevormd wordt. Er zijn drie iso-vormen van dit enzym:

• Endothelial (eNOS) te vinden in endotheel
• Neuronal (nNOS) te vinden in zenuwweefsel en skeletspieren
• Inducible (iNOS) te vinden in immuuncellen en het cardiovasculaire systeem

De inname van L-arginine als supplement zou de productie van NO in het lichaam doen laten toenemen met de bijbehorende gezondheidsvoordelen. Dit proces wordt echter tegengewerkt door ‘asymmetrisch dimethylarginine‘ (ADMA). Dit is een stofwisselingsproduct dat ontstaat bij de afbraak van intracellulaire eiwitten en dat het enzym NOS remt. Bij mensen met hypertensie, hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie, diabetes type 2 en insuline-resistentie is ADMA vaak verhoogd evenals bij ouderen [28]. Men vermoedde dat suppletie met L-arginine de ADMA-spiegel verlaagde, maar dat wordt niet gezien [29].

Een andere bekende voedingsstof die de productie van NO laat toenemen op een NOS-onafhankelijke manier is nitraat, te vinden in rode bieten en groene bladgroentes zoals rucola, andijvie, spinazie en postelein. Bekend zijn de shotjes met rode bietensap. Suppletie met nitraat uit rode bieten lijkt de arteriële stijfheid te verminderen en de endotheelfunctie te verbeteren, maar op veel andere cardiovasculaire risicofactoren had het geen effect vergeleken met placebo [30]:

“43 studies were included for qualitative synthesis, out of which 27 were eligible for meta-analysis. Beetroot inorganic nitrate supplementation significantly decreased Arterial Stiffness (Pulse Wave Velocity (-0.27 m/s, p = 0.04)) and increased Endothelial function (Flow Mediated Dilation: 0.62%, p = 0.002) but did not change other parameters (p > 0.05).”

In het lichaam wordt nitraat (NO₃) omgezet in nitriet (NO₂) en vervolgens in stikstofmonoxide (NO). L-arginine hoeft niet gebruikt te worden voor de vorming van NO. Het kan ook via het enzym arginase worden omgezet in het aminozuur L-ornithine en ureum, wat de laatste stap is van ureumcyclus (zie figuur 1). Op de Amerikaanse website van Amino Alliance staat dat de ingrediënten zorgvuldig zijn gekozen en getest voor een optimale omzetting naar NO, hoewel het bewijs daarvoor niet geleverd kan worden [31]:

“All of the ingredients of Amino Alliance are deliberately chosen and tested to optimally convert in to Nitric Oxide.”

De L-arginine-paradox

Er zijn studies die laten zien of die suggereren dat bij gezonde volwassen suppletie met L-arginine niet leidt tot een toename van de NO-productie [32-38]. Een verklaring daarvoor is dat er door gewoon normaal te eten al verzadiging van eNOS is. Het lichaam kan dan niet nog meer L-arginine omzetten in NO. Een andere verklaring is dat oraal ingenomen L-arginine wordt afgebroken door arginase, een enzym dat L-arginine hydrolyseert tot L-ornithine en ureum. Het hoge first-pass metabolisme in de lever beperkt het vermogen van L-arginine om de systemische bloedcirculatie te bereiken om de NO-productie te bevorderen.

Aan de andere kant zijn er enkele studies die wel een toename van de NO-productie laten zien [39-41]. Dit wordt de ‘Arginine paradox‘ genoemd. Een verklaring voor een toename van NO is dat L-arginine dan gaat concurreren met ADMA wanneer de bloedspiegel ervan hoog is. Dus bij mensen met gezondheidsproblemen (hypertensie, hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie, diabetes type 2 en insuline-resistentie). L-arginine kan de verhouding L-arginine/ADMA verhogen waardoor er meer L-arginine beschikbaar komt als substraat voor de productie van NO.

Groeihormoon

Groeihormoon (somatotropine) is een hormoon dat, zoals de naam al zegt, de groei stimuleert. Het wordt in pieken gestimuleerd en de afgifte ervan neemt (sterk) toe bij lichaamsbeweging, stress en na het inslapen. In de hypothalamus wordt het hormoon ‘growth hormone-releasing hormone‘ (GHRH) geproduceerd dat de hypofyse aanzet tot de afgifte van groeihormoon (positieve feedback). De hypothalamus produceert tevens het hormoon somatostatine dat de groeihormoonafgifte remt (negatieve feedback).

Groeihormoon is een anabool hormoon dat met name bekend staat om het stimuleren van de lineaire botgroei (lengtegroei) bij kinderen. Daarnaast heeft groeihormoon nog diverse andere  fysiologische functies. Zo is het betrokken bij onder andere:

L-arginine en groeihormoon

L-arginine stimuleert de hypofyse tot de afgifte van groeihormoon. Dat doet het door het hormoon somatostatine te remmen, dat de groeihormoonafgifte remt. Daarom wordt L-arginine ook gebruikt om te achterhalen of een klein kind genoeg groeihormoon aanmaakt. Daarvoor krijgt het kind via een infuus L-arginine toegediend, soms in combinatie met GHRH. Als het goed is moet dat leiden tot een stevige groeihormoonafgifte. Een meta-analyse laat wel duidelijk zien dat het intraveneus toedienen van L-arginine tot een hogere groeihormoonspiegel leidt (10,95 μg/ml) dan orale inname van L-arginine (4,15 μg/ml) [42]. Dat komt ook omdat intraveneus hogere doseringen kunnen worden gegeven zonder de nadelige bijwerkingen die bij hoge orale doseringen kunnen optreden.

Leeftijd is van invloed op de groeihormoonrespons. In een studie waarin deelnemers intraveneus L-arginine kregen toegediend was met name bij jongere (16-19 jaar) sprake van een robuuste groeihormoonrespons [43]. Bij stijgende leeftijd nam dat af van 44% (20-29 jaar) tot 18% (30-71 jaar). Daarnaast lijkt L-arginine bij vrouwen de groeihormoonrespons sterker te stimuleren dan bij mannen, mogelijk door een synergetische werking met oestrogeen [44]. Bovendien zijn er verschillende voedingsstoffen die invloed hebben op de groeihormoonrespons [45].

De Isidori-studie
Amino Alliance verwijst als onderbouwing voor het effect van Amino Alliance op de groeihormoonafgifte naar de Italiaanse studie van Isidori et al [2]. In die studie uit 1981 kregen 15 gezonde jongemannen (15-20 jaar) 1.200 mg L-arginine pidolaat plus 1.200 mg L-lysine hydrochloride (HCL). Daaruit bleek dat de groeihormoonafgifte sterk toenam. In een ander experiment kregen 8 van die gezonde deelnemers het volgende:

• L-arginine pidolaat (1.200 mg)
• L-lysine hydrochloride (1.200 mg)
• L-arginine pidolaat (1,200 mg) + L-lysine hydrochloride (1.200 mg)

Daaruit bleek dat alleen de combinatie van L-arginine pidolaat met L-lysine HCL de groeihormoonafgifte liet stijgen. (zie figuur 2). Na 10 en 20 dagen werd het experiment herhaalt en toen was de groeihormoonafgifte, 90 minuten na inname, zo’n 10% lager. De combinatie van aminozuren liet ook de insulinespiegel stijgen (zie figuur 3), maar het effect van de aminozuren afzonderlijk is niet onderzocht.

Figuur 2: Plasmaspiegel groeihormoon na éénmalige inname van L-arginine pidolaat, L-lysine HCL en een combinatie ervan (gemiddelde van 8 deelnemers) [2].

Figuur 3: Plasmaspiegel insuline na éénmalige inname van L-arginine pidolaat + L-lysine HCL  (gemiddelde van 15 deelnemers) [2].

Enkele opmerkingen over die studie:

• De deelnemers kregen 1.200 mg L-arginine pidolaat en 1.200 mg L-lysinine HCL. Dat zijn verbindingen, dus een deel daarvan bestaat uit L-arginine en L-lysine.
  • De molaire massa van L-arginine is 174,2 g/mol en die van pidolaat 129,1 g/mol. Van die 1.200 mg is dus 57%, oftewel 684 mg L-arginine. Dat is niet veel.
  • De molaire massa van L-lysine is 146,2 g/mol en die van HCL 36,5 g/mol. Van die 1.200 mg is dus 80%, oftewel 960 mg L-lysine.
• Er deden maar 8 deelnemers aan mee. Dat waren gezonde jongemannen (15-20 jaar). Dat is een specifieke groep waardoor de resultaten niet naar de gehele populatie vertaald kunnen worden. Het is met name een groep die goed reageert op L-arginine met de afgifte van groeihormoon. Amino Alliance geeft bovendien in de FAQ’s aan dat het niet zinvol is om het aan kinderen en jongvolwassenen tot 23 jaar te geven [46]:

“No, you should not. During growth stage the human body makes adequate levels of nitric oxide and doesn’t need to be supplemented. Best is to start taking the product after 23 years of age, a few years after our bodies are fully grown.”

Dat zou dan betekenen dat de gevonden stijging van de groeihormoonafgifte volgens Amino Alliance zelf geen gezondheidsvoordelen biedt.

• De resultaten zijn niet te vertalen naar gunstige klinische effecten (gezondheidsclaims). De auteurs spreken wel over een mogelijke toepassing bij groeistoornissen (groeihormoondeficiëntie), maar dat is niet de doelgroep van Amino Alliance.
• Er is gekeken naar een acuut effect na inname. Onduidelijk is wat de effecten bij regelmatig langdurig gebruik zijn. Mogelijk treedt er adaptatie op en verdwijnen of verminderen de effecten op den duur.
• De resultaten zijn nog niet gerepliceerd.

In een artikel dat door Besef wordt aangeboden staat [12]:

“Vijf jaar later ontdekte Van Nederveen in een bibliotheek het resultaat van een onderzoek uit 1983 van de Italiaanse wetenschapper Andrea M. Isodori, dat concludeerde dat ‘de juiste combinatie en vorm van L-lysine, L-glutamine en L-arginine de bloeddruk stabiliseert en het natuurlijk groeihormoon corrigeert’.”

Enkele correcties zijn wel nodig. Het is echter Andrea Isidori (niet Isodori), de studie komt uit 1981 (niet ui 1983), L-glutamine is er niet in meegenomen en er is niet naar het effect op de bloeddruk gekeken (alleen groeihormoon en insuline). En het is ook niet zo dat de deelnemers een verstoorde groeihormoonafgifte hadden die gecorrigeerd zou moeten worden. De groeihormoonafgifte nam gewoon toe, zoals ook bij krachttraining gebeurt.

L-arginine naast krachttraining

Lichaamsbeweging, met name krachttraining, is één van de krachtigste manieren om de groeihormoonafgifte te stimuleren. Wat voor effect heeft het toevoegen van L-arginine aan krachttraining op de groeihormoonafgifte bij mannen? Bij jongvolwassenen wordt gevonden dat het toevoegen van L-arginine (+L-lysine) aan krachttraining de groeihormoonafgifte doet verminderen.

Marcell et al
In een studie uit 1999 werd gekeken of er verschillen waren tussen jongvolwassenen (n=20) en ouderen (n=8) met een gemiddelde leeftijd van respectievelijk 22,1 en 68,5 jaar op de groeihormoonafgifte [47]. Beide volgde drie verschillende interventies:

• L-arginine (5 gram)
• Krachttraining
• L-arginine (5 gram) + krachttraining

De basale groeihormoonafgifte was bij de ouderen duidelijk lager dan bij de jongvolwassenen. Bij beide leidde L-arginine niet tot een toename van de groeihormoonafgifte. Krachttraining leidde wel tot een groeihormoonafgifte, met name bij de jongvolwassenen. Het toevoegen van L-arginine aan krachttraining had bij de ouderen geen effect op de groeihormoonafgifte. Bij de jongvolwassenen leidde het toevoegen van L-arginine aan krachttraining tot een groeihormoonafgifte die lager was dan bij krachttraining alleen [34]:

“These results suggest that oral arginine, unlike intravenously infused arginine, does not appear to be an effective means of enhancing GH secretion. However, future studies using larger populations ofsubjects and varying doses of orally administered arginine could be warranted.”

Collier et al
In een andere kleine studie uit 2006 volgden acht jongvolwassenen (gemiddeld 20,4 jaar) vier verschillende interventies [48]:

• Placebo
• L-arginine (7 gram)
• L-arginine (7 gram) + krachttraining
• Krachttraining

Krachttraining gaf de grootste groeihormoonafgifte. L-arginine liet de groeihormoonafgifte minder sterk stijgen. Ook hier leidde het toevoegen van L-arginine aan krachttraining tot een groeihormoonafgifte die lager was dan bij krachttraining alleen [48]:

“Oral arginine alone (7 g) stimulated GH release, but a greater GH response was seen with exercise alone. The combined effect of arginine before exercise attenuates the GH response. Autonegative feedback possibly causes a refractory period such that when the two stimuli are presented there will be suppression of the somatotrope.”

Suminski et al
In een andere studie uit 1997 volgden zestien jongvolwassen (gemiddeld 22,4 jaar) vier verschillende interventies [49]:

• 1.500 mg L-arginine + 1.500 mg L-lysine
• 1.500 mg L-arginine + 1.500 mg L-lysine + krachttraining
• Krachttraining + placebo
• Placebo

Er is gekeken naar de groeihormoonafgifte na 30, 60, 90, 120 en 180 minuten. L-arginine + L-lysine verhoogde alleen na 60 minuten de groeihormoonafgifte een beetje. Het toevoegen van L-arginine + L-arginine aan krachttraining verminderde de groeihormoonafgifte niet, maar liet die ook niet stijgen [49]:

“It was concluded that ingestion of 1,500 mg arginine and 1,500 mg lysine immediately before resistance exercise does not alter exercise-induced changes in [GH] in young men.”

Gezondheidsclaims gemaakt door Amino Alliance

Op de Nederlandse website van Amino Alliance werden voorheen verschillende gezondheidsclaims gemaakt. Inmiddels zijn die grotendeels verdwenen omdat die niet waren toegestaan. Dat wil echter niet zeggen dat Amino Alliance niet meer achter die geclaimde gezondheidsvoordelen staat. Op andere plaatsen en door Besef worden die gezondheidsclaims nog steeds gemaakt.

Namens Besef is Van Nederveen regelmatig te gast (geweest) in het RTL 4-programma ‘Nederland Ontdekt‘, gepresenteerd door Inge de Bruijn of Ferry Doedens, met de telkens terugkerende ‘Besef Health Class’ [50]. In die uitzendingen worden ook gezondheidsclaims gemaakt. En voor de promotie van Amino Alliance is Van Nederveen verschillende keren te gast geweest in het RTL 7-programma Business Class, gepresenteerd door Harry Mens, waarvan één keer samen met Van der Gen [51].

Amino Alliance zou de volgende reeks gezondheidsvoordelen hebben:

• Het geeft je immuunsysteem een enorme boost.
• Het ondersteunt de cardiovasculaire gezondheid
• Het verbetert de bloeddruk.
• Het is gunstig voor actieve intimiteiten.
• Het zorgt voor een betere, diepere en kortere slaap.
• Het laat je dromen beter herinneren.
• Het vergroot je zelfvertrouwen.
• Het gaat veroudering tegen (anti-aging).
• Het kan de nierfunctie verbeteren.
• Het voert afvalstoffen sneller af.
• Het stimuleert herstel na het sporten, operaties en ziekte.
• Het ondersteunt de spieropbouw.
• Het vermindert spierpijn.
• Het helpt bij de botgenezing.
• Het heeft een positief effect op het geheugen.
• Het verbetert de alertheid.
• Het helpt gezonde en sterke nagels te behouden.
• Het leidt altijd gegarandeerd tot een snellere groei van haar en nagels.
• Het helpt bij het behoud van een normale huid.
• Het versnelt de wondgenezing (met 30%).

Hoe worden de gezondheidsclaims onderbouwd?

De werking van Amino Alliance wordt op verschillende manieren onderbouwd. In eerste instantie zijn ze gebaseerd op gebruikerservaringen. Daarnaaast worden er nog verschillende andere ondersteunende onderbouwingen aangedragen.

Ervaringen van gebruikers

De gezondheidsclaims zijn voornamelijk gebaseerd op ervaringen van gebruikers. Van Nederveen noemt ze “feedbackclaims“. Mensen die Amino Alliance hebben gekocht worden na ongeveer twee weken opgebeld om te vragen wat ze ervan merken. Wanneer de resultaten tegenvallen kunnen er voedings- of leefstijladviezen worden gegeven. Daarnaast zijn er gebruikers die een review schrijven op bijvoorbeeld NederlandReview.nl, hoewel er alleen beoordeeld wordt op ‘Bestellen‘, ‘Service‘, ‘Prijs‘ en ‘Levering‘ en niet op effectiviteit. Amino Alliance hoort op deze manier veel positieve resultaten en dat motiveert ze om ermee door te gaan. Het is lastig om al die ervaringen op waarde te beoordelen. Zeker omdat er ongetwijfeld gebruikers zijn die oprecht verbeteringen ervaren. Als wetenschappelijk bewijs heeft het echter om verschillende redenen een erg lage bewijskracht:

• Gebruikers krijgen mogelijk ook andere voedings- en leefstijladviezen die tot verbetering leiden (bijvoorbeeld minder cafeïne voor het slapen gaan).
• Mensen die aan iets nieuws beginnen zijn in het begin vaak gemotiveerd, waardoor ze (on)bewust ook andere aspecten van hun voedings- en leefpatroon aanpassen en enige tijd kunnen volhouden.
• Gebruikers die door Amino Alliance opgebeld worden zullen vaak geneigd zijn tot het geven van sociaal wenselijke antwoorden.
• De verbeteringen die ervaren worden kunnen op suggestie berusten omdat men erin geloofd en resultaat verwacht (anders gaven ze er geen geld aan uit). De mens is daar gevoelig voor.
• De verbeteringen die ervaren worden kunnen echt zijn, maar veroorzaakt zijn door het placebo-effect.
• De verbeteringen die ervaren worden kunnen het gevolg van een spontaan beloop zijn.
• De verbeteringen die ervaren worden kunnen het gevolg van Amino Alliance zijn.
• Er is geen controlegroep waarmee een positief resultaat vergeleken kan worden.
• De gebruikers die een review invullen zijn niet zonder meer representatief voor alle gebruikers.
• Er kan een selectie plaatsvinden van alleen positieve resultaten (bijvoorbeeld ervaringsverhalen in ‘Nederland Ontdekt‘, testimonials, testimonials en de uitgelichte reviews).

Het is overigens niet zo dat iedereen effect merkt zoals wordt beweerd.

Placebo-effect

Het placebo-effect is een effect dat voornamelijk wordt bepaald door het vertrouwen dat iemand heeft in de heilzame werking van een middel of behandeling. Het middel of de behandeling zelf heeft echter geen heilzame werking. Op verschillende gebieden is er sprake van een placebo-effect. Een deel van de werkzaamheid van medicijnen berust op het placebo-effect. In RCT’s zie je dan ook regelmatig dat naast de interventiegroep, ook in de placebogroep verbeteringen worden gevonden. Zie bijvoorbeeld een meta-analyse naar het effect van placebo op slapeloosheid [52]:

“Results indicated that the pooled effect sizes of placebo treatment for all outcome variables were small to medium, but significant and robust. Moreover, we detected no significant differences in the efficacy of placebo treatment between objective (PSG) and subjective (sleep diary and questionnaires) assessments. Thus placebo responses were also detectable in association with objective variables like the PSG parameters. With respect to the proportion of the placebo response to the drug response, our results reveal that 63.56% (SD = 20.92) of the response to the medications are achieved even in the placebo group.”

Of een RCT waarin deelnemers een supplement kregen (soja-olie, CBD-olie, hop) of een placebo (olijfolie) [53]:

“A marked improvement in the quality of sleep was observed in both placebo (62%) and active (65%) group (p = 0.52)…. Sleep efficiency, as measured by actigraphy, improved similarly in both groups during the treatment period, from 72% to 76% and 75% in the active and placebo group respectively (p = 0.91).”

Dus wie zegt dat wanneer gebruikers van Amino Alliance aangeven dat hun slaap is verbetert, dat niet komt door het placebo-effect? En dat is een structureel probleem dat telkens speelt. Dat geeft het belang van placebogecontroleerde studies aan.

Wetenschappelijk bewijs

Daarom is er wetenschappelijk onderzoek, waarmee vaak betrouwbaardere uitspraken kunnen worden gedaan. Dat lijkt er overigens te zijn, want Van Nederveen is ervan overtuigd dat de werking van Amino Alliance “Wetenschappelijk bewezen” is [12].

Dit wordt bevestigd in de brief die bij een bestelling zit:

“‘Bedankt voor je bestelling van Amino Alliance. Je bent een van de velen die bewust kiest voor een wetenschappelijk onderbouwd product.”

En professioneel bodybuilder Douglas Fruchey zegt in een testimonial:

“Well Dietrich, you know you brought me this product with a lot of peer-reviewed science backing and I was very excited because I don’t find products like that to be available very often.”

Maar hoe ziet die wetenschappelijke onderbouwing er dan uit? Van Nederveen en Van der Gen geven aan dat (nagenoeg) alle studies gedaan zijn met het ‘gewone‘ L-arginine en zonder de hulpstoffen L-lysine en L-glutamine. Die studies zouden een onvoldoende werking laten zien omdat het ‘gewone‘ L-arginine het celmembraan moeilijk zou kunnen passeren. Er zijn echter geen studies gepubliceerd waarin gekeken is of de formule van Amino Alliance wel voldoende werkzaam is. Er wordt wel verwezen naar een studie van Isidori et al uit 1981 die laat zien dat alleen L-arginine pidolaat de groeihormoonafgifte niet laat stijgen, maar in combinatie met L-lysine HCL wel [2]. Daarnaast verwijzen ze alleen maar naar studies waarin het ‘gewone‘ L-arginine in hogere doseringen is gebruikt [31, 54]. Onder andere naar de review van Gad et al [55]. Opmerkelijk, want dat zijn juist studies die ze zelf diskwalificeren omdat daar het ‘gewone‘ L-arginine is gebruikt dat onvoldoende werkzaam zou zijn.

Studies in aantocht?

Van Nederveen was 2 april 2023 te gast in een uitzending van ‘Business Class‘ [56]. Daarin gaf hij aan dat Amino Alliance (na 14 jaar op de Amerikaanse markt) voornemens is om gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studies (RCT’s) uit te gaan voeren. Je mag namelijk geen claims maken totdat je wetenschappelijk bewezen hebt dat het werkt, aldus Van Nederveen. Dat is een bijzondere uitspraak gezien de gezondheidsclaims die gemaakt worden en wat hij 5 seconden daarvoor had gezegd [56]:

“En dat zijn dus natuurlijk de feedbackclaims die we al jaren geleden gemaakt hebben, dat het dus met haargroei werkt, met nagel-haargroei, dat ze dieper slapen en herstel, anti-aging enzovoort.”

Op de vraag over het ontstaan van Amino Alliance antwoordde hij [56]:

“Nou blijkt er dus heel weinig op de markt aanwezig te zijn wat echt bewezen is te werken, dus aan supplementen. Er is nooit iemand die zijn naam erop plakt. Echt bewezen of het wel of niet werkt met ‘double-blind studies’. Dus het was een beetje een Wild Westen.”

Dat kan zo zijn, maar er is ook geen bewijs in de vorm van ‘double-blind studies‘ dat Amino Alliance werkt. Van Nederveen geeft dus indirect aan dat de werking van Amino Alliance niet echt bewezen is. Maar wellicht komt dat nog. Met de studies wil Amino Alliance bewijzen dat het werkt zoals de gebruikers al  jarenlang laten weten. Dat is goed nieuws, hoewel het aan de late kant is. Het geeft wel aan dat dit soort bewijs er vooralsnog niet is.

Aandachtspunten voor een goede studie

Het is nu wachten hoe die studies eruit gaan zien, naar welke uitkomsten er gekeken gaat worden, of die vooraf geregistreerd gaan worden (pre-registratie), op welke manier die gepubliceerd gaan worden, door wie die uitgevoerd gaan worden en wat uiteindelijk de resultaten zijn. Een RCT kun je namelijk op verschillende manieren uitvoeren. Bijvoorbeeld door heel veel dingen te meten waardoor er door toeval altijd wel een paar statistisch significante verbeteringen te vinden zullen zijn. Vervolgens kunnen achteraf alleen die significante verbeteringen gerapporteerd worden. Met pre-registratie wordt dat voorkomen omdat voordat de studie gestart is, de procedure openbaar wordt vastgelegd met onder andere hetgeen er gemeten gaat worden [57]. Dat geeft transparantie en vergroot de integriteit, zeker wanneer er belangen spelen. Bovendien is het ook minder eenvoudig om negatieve resultaten niet te publiceren en in een bureaula te laten verdwijnen. Een minimale eis is verder dat de studies gepubliceerd gaan worden in een peer-reviewed journal en dat het geen intern gemaakte rapportages worden. Interessant is dat wanneer in de groep die Amino Alliance kreeg en in de groep die placebo kreeg vergelijkbare verbeteringen worden gevonden, dit de positieve gebruikerservaringen (feedbackclaims) kan verklaren.

Verder kan niet ontkent worden dat de verkoop van Amino Alliance schade zal oplopen wanneer positieve resultaten op de uitkomsten waarvoor het in de markt is gezet uitblijven. Andersom zullen de verkopen juist toenemen wanneer er wel positieve resultaten worden gevonden. Er staat dus wel wat op het spel voor Amino Alliance. In protocollen moet daarom een werkwijze vastgelegd worden waardoor de resultaten niet gestuurd of gefabriceerd kunnen worden. Verder is het voor de betrouwbaarheid van de resultaten verstandig om een derde partij de studie uit te laten voeren.

Studieresultaten in relatie tot gezondheidsclaims

Het is niet zo dat bij positieve studieresultaten meteen een gezondheidsclaim gemaakt mag worden. Daarvoor zal een gezondheidsclaim, inclusief de onderbouwing, eerst ter beoordeling bij de EFSA moeten worden ingediend en positief worden beoordeeld. Eén enkele studie zal daar onvoldoende voor zijn. De Europese Commissie zal een positieve beoordeling van de EFSA waarschijnlijk overnemen, waarna de gezondheidsclaim in commerciële mededelingen gemaakt mag worden. Wanneer dat het doel is zullen de uitkomsten zorgvuldig moeten worden afgestemd op de criteria die de EFSA aan gezondheidsclaims stelt. Dat is echter een langdurig en kostbaar proces wanneer ‘from scratch‘ begonnen moet worden.

Mechanistische verklaringen

Mechanistische verklaringen die gegeven worden zijn het effect van Amino Alliance op de productie van NO en groeihormoon en vervolgens op de brede gunstige eigenschappen die deze stoffen in het lichaam hebben. Het is echter niet zo dat Amino Alliance automatisch dezelfde gunstige eigenschappen als NO en groeihormoon heeft. Dat zal eerst aangetoond moeten worden. Vitamines en mineralen hebben in het lichaam ook verschillende gunstige eigenschappen voor de gezondheid. En het suppleren ervan laat de plasma spiegels ervan stijgen. Maar gunstige effecten op de primaire en secundaire preventie van hart- en vaatziekten en kanker worden nauwelijks gevonden [58].

Amerikaanse website van Amino Alliance met onderbouwingen

Op de Amerikaanse website van Amino Alliance wordt naar meer wetenschappelijke studies verwezen dan op de Nederlandse website van Amino Alliance. Om diverse redenen onderbouwen ze niet de gezondheidsvoordelen die geclaimd worden. Dat kan komen omdat a) er onvoldoende overtuigend bewijs is gevonden, b) de dosering hoger is dan een dagdosering Amino Alliance en c) er geen L-arginine pidolaat (in combinatie met L-lysine) is gebruikt. Hieronder enkele voorbeelden.

Studie naar L-arginine en endotheelfunctie

Op de Amerikaanse website van Amino Alliance wordt geschreven [59]:

Dat klopt inderdaad. Dit was waarschijnlijk (referentie ontbreekt) een studie uit 2003 met 12 ouderen (>70 jaar) met een gestoorde endotheelfunctie en hoge plasma-spiegels ADMA (gemiddeld 3,86 µmol/l) die 14 dagen L-arginine of een placebo kregen [60]:

“L-Arginine signinicantly improved FMD (to 5.7 ± 1.2%, p < 0.0001), whereas placebo had no effect (-0.25 ± 0.7%; n.s.).”

L-arginine had geen effect op de plasma-spiegel ADMA. Er werd wel een duidelijke relatie gevonden tussen de plasma-spiegel ADMA en de endotheelfunctie. De endotheelfunctie was slechter naarmate de plasma-spiegel ADMA hoger was. Er is niet direct naar de afgifte van groeihormoon gekeken, maar wel naar IGF en IGFBP-3 wat betrouwbare surrogaatmarkers daarvoor zijn. Een effect daarop werd niet gevonden. De dosering was tweemaal per dag 6 gram, wat hoger is dan in een zakje Amino Alliance zit. De deelnemers kregen overigens geen L-arginine pidolaat (L-pyroglutamate), maar ‘gewoon‘ L-arginine. De toename van de concentratie L-arginine in het bloed steeg met 200-300%. Andere studies laten bij een toename tot 200% geen verbetering van de endotheelfunctie zien [61, 62]. Het is echter de vraag of een zakje Amino Alliance de concentratie L-arginine in het bloed kan verdubbelen. Een meta-analyse uit 2018 laat overigens niet zien dat L-arginine bij deelnemers met cardiometabole aandoeningen de endotheelfunctie verbetert, hoewel de betrouwbaarheid door de grote heterogeniteit klein is [63]:

“Overall, this systematic review and meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled studies indicates that oral l-arginine supplementation does not induce improvements on blood flow and biochemical markers (NOx and ADMA) of endothelial dysfunction in patients with cardiovascular and/or metabolic disorders.”

Studie naar L-arginine en fysieke prestaties

Op de Amerikaanse website van Amino Alliance wordt geschreven [64]:

Dit baseren op een review van Campbell et al uit 2004 [65]. Maar wat wordt er in die review geschreven? Er wordt geschreven dat het niet waarschijnlijk is dat suppletie met L-arginine de concentratie creatinine verhoogt waarbij de prestaties verbeteren [65]:

“A question to be asked is whether an increase in dietary or supplemental arginine results in an increase in creatine stores to the levels observed where there was performance enhancement. Do to the fact that the rate limiting step in the synthesis of creatine from arginine and glycine is the formation of guanidinoacetate by the enzyme arginine:glycine amidino-transferase (AGAT) [17] and not arginine concentration; furthered by the fact that dietary creatine ingestion downregulates AGAT [18], it is unlikely that additional arginine ingestion leads to increases in creatine concentration needed to improve performance.”

En wordt ook geschreven dat het effect van L-arginine op de afgifte van groeihormoon vooral wordt gezien bij intraveneuze toediening [65]:

“It is well documented that the infusion of arginine stimulated growth hormone secretion from the anterior pituitary [5,7]. This increase in growth hormone secretion from arginine infusion has been attributed to the suppression of endogenous somatostatin secretion [8]. The amounts of arginine infused to elicit the growth hormone response ranged from 12 grams to 30 grams. The clinical investigations of oral consumption of arginine and its impact on growth hormone release are not in agreement. “

En er wordt aangegeven dat er weinig overtuigend bewijs is dat een toename van NO tot verbetering van de fysieke prestaties leidt [65]:

“Even though arginine augments nitric oxide production, there is still no clear evidence that this synthesis of nitric oxide results in improvements in exercise performance in healthy individuals.”

De overall conclusie van de auteurs is [65]:

“The choice to supplement with arginine is also based on sound physiologic theory. However, there is currently little scientific evidence available to support such claims promoting and increase in functional capacity in healthy, athletic participants. … More research is needed to evaluate the role of arginine supplementation on exercise performance and training adaptations in healthy and diseased populations before any conclusions can be drawn.”

Het is dus niet zo dat deze review de gezondheidsvoordelen van Amino Alliance ondersteunt.

Diverse studies naar l-arginine en veroudering

Op de Amerikaanse website van Amino Alliance wordt naar wetenschappelijke literatuur verwezen over L-argine en NO [45].

Geriatrics and Nitric Oxide
Dit is een review de rol van NO bij ouderen. Over de rol van suppletie met L-arginine is men terughoudend [66]:

“Collectively, the literature suggests that strategies to enhance NO production through L-arginine supple mentation are equivocal at best.”

Arginine and anti-aging tests
Dit is een studie bij de rondworm Caenorhabditis elegans [67]. Dit is één van de eenvoudigste dieren van ongeveer 1 mm zonder hart en bloedvaten- en ademhalingsstelsel. Het dier is door zijn eenvoud en korte levensduur een onderzoeksmodel als het gaat om levensduur. C. elegans heeft zelf geen NOS om NO te produceren. De genen die daarvoor coderen ontbreken. Om toch aan NO te komen eet C. elegans bacteriën die wel NO kunnen produceren waarna het bacteriële NO vrij diffundeert over cellulaire compartimenten en membranen van C. elegans. De onderzoekers hebben hier gekeken of bacterieel NO de levensduur van C. elegans kan verlengen en welke genen daarbij betrokken zijn. Dat kan, maar is afhankelijk van bepaalde genen [67]:

“Here, we demonstrate that bacterially derived NO enhances C. elegans longevity and stress resistance via a defined group of genes that function under the dual control of HSF-1 and DAF-16 transcription factors. Our work provides an example of interspecies signaling by a small molecule and illustrates the lifelong value of commensal bacteria to their host.”

Deze studie onderbouwt niets van wat door Amino Alliance wordt geclaimd.

Arginine and its physiological functions
Dit is een webpagina van ScienceDirect waarop heel breed studies en boekhoofdstukken over L-arginine staan [68].

Arginine and anti-aging
Dit is een niet-systematic review waarin de effecten van L-arginine op anti-aging besproken worden [55]. De bewijskracht van dergelijke reviews is laag omdat je niet weet hoe er aan de literatuur is gekomen die besproken wordt. Ook het trekken van een conclusie is erg afhankelijk van de auteur. In de review worden verschillende soorten studies aangehaald die vaak een positief effect suggereren. De bewijskracht van de studies is vaak laag (bijvoorbeeld dierstudies). Bovendien wordt er aangegeven dat het om doseringen gaat die hoger zijn dan je normaal met de voeding binnenkrijgt. Dat is bij Amino Alliance niet het geval.

“Several human and experimental animal studies have indicated that exogenous l-arginine intake has multiple beneficial pharmacological effects when taken in doses larger than normal dietary consumption.” [55]

Externe documenten

Van Nederveen geeft aan dat er geen publieke informatie beschikbaar is. Er zou wel door laboratoria van andere bedrijven ‘onderzoek‘ zijn gedaan waar Van der Gen inzage in heeft gekregen en gebruikt heeft bij de ontwikkeling van Amino Alliance. Wanneer die gegevens gepubliceerd zouden worden, zou dat echter tegen de wil van die bedrijven zijn. Van der Gen zou getekend hebben op die gegevens niet te publiceren. Publicatie ervan zou het auteursrecht van sommige mensen schenden en het zou concurrentiegevoelige informatie op straat leggen, aldus Van Nederveen.

Wat het precies voor documenten zijn is onduidelijk. De vraag is ook in hoeverre de formule door Amino Alliance ontwikkeld is en of ze er eigenaar van zijn. Normaal zou een bedrijf (Amino Alliance) als opdrachtgever werk aan andere bedrijven kunnen uitbesteden, maar zouden die andere bedrijven geheimhouding hebben. Nu lijkt het alsof ze gebruik maken van een formule die door anderen ontwikkeld en onderzocht is, terwijl ze aangeven dat ze de formule zelf ontwikkeld hebben en de rechten ervan hebben [69]:

“Together, we looked at a lot of data and soon realized that for L-arginine to express its full potential in the human body, we had to create our own formula. All of the ingredients of Amino Alliance are therefore deliberately chosen and tested for this specific reason.”

Van Nederveen zei in een aflevering van Nederland Ontdekt [70]:

“Ja, ik had dus de vraag over heel veel resultaten naar onderzoek dat gedaan was over arginine en de functie in het lichaam, als stikstofmonoxide. Maar ik ben geen chemicus. Ik ben zeiler, acteur en ja, een avonturier. Maar mijn oom is heel goed in het analyseren van dingen. Onderzoek, goed voor zijn waarheid, ja dus  bespeuren. Hij bleek gelijk heel erg enthousiast, zijn we begonnen met een traject van onderzoek enzovoort en testjes om te kijken wat werkt en wat niet werkt. Heel gek dat eigenlijk  de slaap wat we dus merken dat beter gaat, dieper gaat, iets wat we helemaal niet hadden verwacht. We focussen op het stromen van het bloed in en uit de cel. Dat is eigenlijk het principe. En toen we dat dus deden kwamen er allemaal andere dingen dus, nagelgroei, haargroei, de verbetering daarvan en een diepere, kortere slaap.“

En in een promotioneel artikel in Men’s Health wordt Van Nederveen geciteerd [71]:

“Ik heb deze ingrediënten in 2009 door een Amerikaans farmaceutisch bedrijf laten samenvoegen. Het resultaat is een uniek, natuurlijk en baanbrekend voedingssupplement: Amino Alliance”

Op LinkedIn heeft Van Nederveen wel geschreven dat de formule van hem was (zie screenshot):

“I’m humbled and inspired to own this formula, but it wouldn’t be possible without Prof. Arne van der Gen PhD, who deserves all the credit.”

Ook staat er dat het wordt geproduceerd door UTB in België, een bedrijf dat private-label voedingssupplementen produceert (zie screenshot):

“With a team of specialist I developed an amino acid based suplement called Amino Alliance that is now produced by UTB (Belgium) and introduced to the US, Canadian market. The product is based on Nobel Price winning research by Louis J. Ignarro, Ferid Murad and Robert F. Furchgott. The actual formula of Amino Allance was by created by Prof. Arne van der Gen PhD. (Organic Chemistry) I own the rights, logo/trade mark and control distribution. “

Wat voor documenten het precies zijn en hoe het onderzoekstraject gelopen is, is onduidelijk.

Patenten op naam van em. prof. dr. Arne Van der Gen

Van der Gen zou een een aantal patenten op zijn naam hebben staan over processen die gebruikt zouden zijn bij Amino Alliance, waaronder “microbiological linear synergetic alignment”. Dat zou een proces zijn waardoor stoffen door chelatie makkelijker de bloed-breinbarière kunnen passeren. Dat zou niet uniek zijn voor Amino Alliance, maar er zou wel gebruik van worden gemaakt. Van der Gen heeft inderdaad een aantal patenten op zijn naam staan bij het toenmalige Nederlandse bedrijf Duphar International Research B.V. (opgeheven in 2020) [72]. Dat bedrijf hielt zich bezig met ‘research and development‘ op het gebied van gezondheid en voeding. Welk patent gebruikt is bij de productie van Amino Alliance is onduidelijk. Het hebben van een patent zou publiceren ook niet mogelijk maken omdat je het dan zou moeten beschrijven en dat zouden concurrenten kunnen lezen, aldus Van Nederveen. Een vreemde redenering want met een patent wordt een uitvinding beschermt tegen het namaken ervan. Bovendien zijn patenten openbaar en worden de uitvindingen erin beschreven/vastgelegd.

Amino Alliance is verbonden aan een wetenschapper (em. prof. dr. Van der Gen)

Amino Alliance is trots dat een gerenommeerde en  wetenschapper, namelijk em. prof. dr. Van der Gen, zijn naam aan het product verbonden heeft:

“Het komt bijna nooit voor dat er een echte wetenschapper is die zijn naam verbind met een online verkrijgbaar supplement.” [5]

“Veel makers van supplementen beloven echter van alles, zonder enige geringe bewijslevering dat hun product deze functie ook daadwerkelijk ondersteund. Het gebrek aan wetenschappelijk bewijs is dan ook een van de redenen dat er bijna nooit een wetenschapper zijn of haar naam verbindt aan supplementen.” [24]

“Niet veel hebben zoals Em. Prof. Dr. Arne van der Gen meer dan 200 artikelen geschreven voor wetenschappelijke publicaties. Hij is daarbij nog eens eigenaar van 8 patenten. De relatie tussen Em. Prof. Dr. Arne van der Gen en Amino Alliance® is daarom iets om trots op te zijn en geeft veel gebruikers de zekerheid die zij verdienen.” [5]

Dit wordt ook vermeld in de begeleidende brief bij je bestelling. Een wetenschapper zou dat alleen maar doen wanneer het product zijn werking bewezen heeft. Hierbij kan opgemerkt worden dat een wetenschapper in essentie wetenschap bedrijft en zich in niet bezig hoort te houden met commerciële activiteiten. Wanneer dat wel gebeurt spelen er vaak belangen of motieven die de objectiviteit nadelig beïnvloeden. Dat Van der Gen de oom is van Van Nederveen en betrokken is geweest bij de ontwikkeling van Amino Alliance zijn in ieder geval belangen die spelen, die hem niet geheel onafhankelijk maken. Het is toch zoiets als een slager die zijn eigen vlees keurt. Daarnaast is hij met emiraat wat hem onafhankelijk maakt en meer vrijheid geeft. Dat Van der Gen zijn naam aan Amino Alliance heeft verbonden zegt dan ook niet veel over de werkzaamheid. Het naar voren schuiven van Van der Gen als gerenommeerd wetenschapper is met name een marketinginstrument. Het is ook niet zo dat producten waar geen wetenschapper zijn naam aan heeft verbonden niet werkzaam zouden zijn. Denk bijvoorbeeld aan creatine waarvan de effectiviteit duidelijk bewezen is [73].

Belangrijker is dat er goede wetenschappelijke studies zijn, gepubliceerd in peer-reviewed journals, die de effectiviteit onderbouwen. En die ontbreken. Van der Gen heeft ook niet gereageerd op inhoudelijke vragen over het onderzoekstraject dat is afgelegd bij de ontwikkeling van Amino Alliance en de gezondheidsvoordelen die daar zijn gevonden.

Mogen die gezondheidsclaims gemaakt worden?

Er is Europese regelgeving voor het maken van gezondheidsclaims in commerciële mededelingen. Die regelgeving is vastgelegd in de Europese claimsverordening (1924/2006) [74]. Die verordening is bedoeld om misleiding van de consument en oneerlijke concurrentie tegen te gaan. Alleen gezondheidsclaims die door de Europese Commissie zijn goedgekeurd mogen onder bepaalde voorwaarden worden gemaakt (uitgezonderd on hold-claims). De ‘European Food and Safety Authority‘ (EFSA) beoordeeld de gezondheidsclaims en adviseert de Europese Commissie daarover.

Door de EFSA beoordeelde gezondheidsclaims (Europese regelgeving)

Voor de ingrediënten die in Amino Alliance zitten heeft de EFSA geen gezondheidsclaims goedgekeurd (zie L-arginine, L-lysine, L-glutamine) [75-78]. Alle gezondheidsclaims die ter beoordeling zijn ingediend zijn afgewezen. Dat betekent dat de gezondheidsclaims die door Amino Alliance worden gemaakt niet zijn toegestaan.

Overige en recentere onderzoeksresultaten

De gezondheidsclaims die door de EFSA zijn beoordeeld zijn door de Europese Commissie overgenomen. Bedrijven horen zich daar dan aan te houden. De beoordelingen voor L-arginine zijn echter in 2009-2011 gedaan. Het is mogelijk dat sindsdien nieuwe studies zijn verschenen die nieuwe inzichten hebben gegeven. De EFSA heeft bovendien niet alle gezondheidsclaims beoordeeld die door Amino Alliance worden gemaakt. Daarnaast worden er aan L-arginine ook nog andere gezondheidsvoordelen toegeschreven.

Het meest overtuigende effect dat gevonden wordt is een daling van de bloeddruk op korte termijn (3-4 weken). Het bewijs voor andere uitkomsten is minder sterk of afwezig. Opgemerkt moet worden dat de hoeveelheid L-arginine die in studies gebruikt is hoger is dan in Amino Alliance zit (2-30 gram/dag versus <1 gram/dag) en er geen enkele keer L-arginine pidolaat is gebruikt. Ook relevant is om te weten wat het effect op lange termijn is. Op langere termijn (>24 weken) wordt namelijk niet meer gezien dat L-arginine de bloeddruk verlaagt.

Mogelijke nadelen van L-arginine

Er zijn aanwijzingen  (ook uit RCT’s) dat bij langdurig gebruik van L-arginine tolerantie optreedt waardoor bepaalde effecten verdwijnen en er (bij bepaalde risicogroepen) nadelige effecten kunnen optreden [95-99]:

“L-arginine, when added to standard postinfarction therapies, does not improve vascular stiffness measurements or ejection fraction and may be associated with higher postinfarction mortality. L-arginine should not be recommended following acute myocardial infarction.” [95]

“In patients with PAD, long-term administration of L-arginine does not increase nitric oxide synthesis or improve vascular reactivity. Furthermore, the expected placebo effect observed in studies of functional capacity was attenuated in the L-arginine-treated group. As opposed to its short-term administration, long-term administration of L-arginine is not useful in patients with intermittent claudication and PAD.” [96]

“However, in our aging mouse model, we demonstrated that dietary L-arginine supplementation does not favorably affect but rather tends to further increase the aging kidney phenotypes, for example, for il-1, icam-1, mcp1, and the macrophage marker f4/80, collagen Ia1, Ia2, and IIIa1.” [97]

“The results do not support benefits of long-term L-arginine supplementation. It rather accelerates functional decline of kidney and vasculature in aging. Thus, the long-term dietary L-arginine supplementation should be avoided particularly in elderly population.” [98]

“In conclusion, our present study provides evidence demonstrating that L-arginine exerts either beneficial or detrimental effects on endothelial cells which is dependent on the duration of the supplementation. We show that short term L-arginine supplementation enhances endothelial NO production, while long-term supplementation causes endothelial senescence through stimulation of mTORC1-S6K1 signaling and up-regulation of Arg-II. The findings may not only explain the contradictory or inconsistent results on the vascular effects of L-arginine supplementation reported in the literature, but also provide the mechanistic insight into the detrimental clinical outcomes in patients with cardiovascular diseases.” [99]

Contact met Amino Alliance

Amino Alliance heb ik op 2 november 2022 de eerste e-mail gestuurd waarin ik heb aangegeven dat verschillende gezondheidsclaims niet zijn toegestaan en dat de gezondheidsclaims bovendien niet aannemelijk zijn (op een gunstig effect op de bloeddruk na). Met Van Nederveen volgde een e-mailwisseling waarin maar weinig inhoudelijke vragen zijn beantwoord. Hij gaf aan dat de literatuur die ik had aangehaald op betrekking had op de verkeerde vorm van L-arginine. Daarvan zou wetenschappelijk duidelijk zijn aangetoond dat de werking niet voldoet aan de vorm die door Amino Alliance wordt gebruikt.

Verschillende keren werd er aangegeven om te wachten op een reactie van Van der Gen. Van der Gen heeft tweemaal gereageerd, maar ook hij heeft op belangrijke vragen geen antwoord gegeven. In de laatste e-mail van Van der Gen gaf hij aan dat hij ervan op de hoogte was dat ik (zonder daarnaar gevraagd te hebben) een maandpakket Amino Alliance toegestuurd heb gekregen. Hij hoopte en verwachtte dat daarmee veel van mijn vragen beantwoord zouden zijn.

Volgens Van Nederveen zouden ze zich echter wel aan de regelgeving houden omdat ze gebruik maken van bewoordingen als “ondersteunend” en “helpt bij“. Dat zou door hun advocaat zijn goedgekeurd [e-mail-communicatie]. In artikel 2 van de claimsverordening staat over een gezondheidsclaim [74]:

“Gezondheidsclaim: een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat er een verband bestaat tussen een levensmiddelencategorie, een levensmiddel of een bestanddeel daarvan en de gezondheid.”

Het hoeven dus geen harde claims te zijn. Met bewoordingen als “zou kunnen helpen/ondersteunen bij” wordt bij de consument de indruk gewekt dat er een verband bestaat. Dat is niet toegestaan, anders zou iedereen een gezondheidsclaim op een dergelijke manier kunnen formuleren. Bovendien mogen de meeste geautoriseerde gezondheidsclaims alleen dergelijke terughoudende bewoordingen gebruiken, bijvoorbeeld:

• “Kalium draagt bij tot de instandhouding van de normale bloeddruk.”
• “Vitamine C draagt bij tot de normale collageenvorming voor de normale werking van de bloedvaten.”
• “Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem.”
• “Vitamine B6 draagt bij tot een normale psychologische functie.”
• “EPA en DHA dragen bij tot de normale werking van het hart.”
• “Eiwitten dragen bij tot de instandhouding van de spiermassa.”
• “Koolhydraten dragen bij tot het herstel van de normale werking van de spieren (contractie) na zeer intensieve en/ of langdurige lichaamsbeweging die tot spiervermoeidheid en depletie van de glycogeenvoorraad in skeletspieren heeft geleid.”

Voor vitamine D mag bijvoorbeeld niet de harde claim gemaakt worden dat het de afweer stimuleert of dat het zorgt voor een goede weerstand. Dat gaat een stap verder dan waarvoor de gezondheidsclaim is goedgekeurd. Voor bewoordingen als “zou kunnen helpen/ondersteunen bij” moet dus een geautoriseerde gezondheidsclaim aanwezig zijn.

Telefonisch gesprek
Op 18 januari 2023 heb ik telefonisch contact gehad met Van Nederveen. Daarin legde hij uit dat er externe publicaties zijn waaruit zou blijken dat de formule van Amino Alliance effectief is. Wat er in die publicaties staat blijft onduidelijk omdat het concurrentiegevoelige informatie zou bevatten. Van Nederveen gaf wel aan dat iemand van de Amerikaanse ‘Food and Drugs Administration‘ (FDA) gezegd zou hebben dat het echt werkt en dat hij een paar doosjes mee naar huis wilde nemen voor zijn vrouw. De vraag is waaruit dat dan zou blijken.

Verder gaf hij aan dat ze bezig waren om de website te laten beoordelen door de Keuringsraad en dat ze de nodige aanpassingen zullen gaan maken. Van de Keuringsraad kregen ze daar ongeveer een maand de tijd voor, dus tot ongeveer 18 februari. De Keuringsraad zou overigens niet echt bezorgd zijn want er zijn zoveel mensen die vergelijkbare gezondheidsclaims, maar Amino Alliance zou volgens de Keuringraad een product hebben dat blijkt te werken want ze hebben geen klachten gekregen van mensen die het gebruiken, aldus Van Nederveen. Dat de Keuringsraad dat gezegd heeft is niet heel waarschijnlijk. De Keuringsraad is namelijk niet de instantie waar klachten over voedingssupplementen gemeld worden. Daar hebben ze dus geen overzicht van. Bovendien is het ontbreken van klachten geen bewijs voor effectiviteit.

Het succes van Amino Alliance zou volgens van Nederveen komen door de positieve ervaringen van gebruikers en niet zozeer door de gezondheidsclaims die gemaakt worden. Het zou hem daarom ook niet uitmaken wanneer ze alles zouden moeten weghalen. We hadden afgesproken om over een maandje, half februari , weer contact te hebben. Op 6 en 20 februari en 4 maart heb ik Van Nederveen gemaild, maar daar is niet inhoudelijk op gereageerd.

Opmerking
In het telefoongesprek gaf Van Nederveen aan dat hij vanuit Amerika hoorde dat wanneer dit artikel vertaald zou worden in het Engels, de Amerikanen geneigd zouden zijn een rechtszaak tegen mij aan te spannen.

Vervolgvragen
Naar aanleiding van het telefoongesprek met de nieuwe informatie dat er wel publicaties zouden zijn die de effectiviteit aantonen heb ik op 22 januari 2023 aanvullende vragen gesteld. Op 6 februari 2023 werd daarop gereageerd. Het beantwoorden van vragen over de effectiviteit van Amino Alliance had nu niet hun prioriteit. Op de vraag of ze wel bereid waren om op een later moment de vragen te beantwoorden is niet gereageerd.

Gemaakte aanpassingen door Amino Alliance

Op de website van Amino Alliance zijn inmiddels aanpassingen gemaakt. De gezondheidsclaims die niet zijn toegestaan zijn (grotendeels) verdwenen. Nu staat er wel (zie screenshot) [1]:

“Amino Alliance® Het nummer 1 Amino Supplement van Nederland”

Onduidelijk is echter waar dat op gebaseerd is en wat het nummer 2 supplement dan is. Daarmee wordt de suggestie gewekt dat er een vergelijking tussen supplementen met aminozuren heeft plaatsgevonden en dat Amino Alliance daar als beste uit is gekomen. Er heeft echter geen vergelijking plaatsgevonden. Het is een uit de lucht gegrepen en daardoor misleidende slogan om Amino Alliance aan te prijzen.” De claim nummer 1 is wel toegestaan als het gaat om verkoopcijfers en dit onderbouwd kan worden.

Voor isomaltulose is wel een gezondheidsclaims goedgekeurd [100] en daar hebben ze nu gebruik van gemaakt, namelijk door aan te geven [1]:

“De consumptie van levensmiddelen of dranken die in plaats van suiker, Isomaltulose bevatten, leidt tot een lagere bloedglucosestijging na de consumptie daarvan in vergelijking met suikerhoudende levensmiddelen of dranken.””

De hoeveelheid isomaltulose die erin zit is erg klein (4,3 gram) en suiker wordt er niet mee vervangen. In de studie van Isidori et al waar Amino Alliance op gebaseerd is, is ook geen suiker of isomaltulose gebruikt. Er is geen bewijs dat isomaltulose, of koolhydraten in het algemeen, nodig is. De gezondheidsclaim mag gemaakt worden, maar heeft in deze context weinig betekenis.

De volgende beautyclaims worden nu gemaakt [1]:

“Bij het gebruik van aminozuren in combinatie met Isomaltulose kunnen de volgende voordelen ontstaan;

• • Helpt gezonde en sterke nagels te behouden.
  • Behoud van een normale huid.
  • Draagt bij aan het onderhouden van gezond en sterk haar.“

Ook wordt er gezegd dat de nagels en haren er gegarandeerd sneller van gaan groeien, al kun je je afvragen of je daar blij van moet worden. De bewoordingen op zich zijn beautyclaims (geen gezondheidsclaims). Als claims helemaal tot het uiterlijk beperkt blijven, kan er sprake zijn van een beautyclaim. Dit is geen wettelijk geregelde categorie van claims. Deze claims moeten wel voldoen aan de eisen voor voedselinformatie (verordening 1169/2011) [101] en meer in het bijzonder mogen zij niet misleidend zijn [102]. Eerder gaf Amino Alliance aan dat dit door de EFSA goedgekeurde beautyclaim waren, waarbij verwezen werd naar een EFSA-rapport (zie screenshot, screenshot). Dat rapport gaat echter over silicium, wat niet in Amino Alliance zit (bovendien zijn alle gezondheidsclaim afgewezen) [103]:

“The food constituents that are the subjects of the health claims are “silicon”, “silicon (as stabilised oligomeric orthosilicic acid (OSA))”, “choline-stabilised orthosilicic acid (ch-OSA)”, “Mineral-wasser/Kieselsäure (Silizium)”, “silica/silicious earth”, and “monométhylsilanetriol”. From the references and conditions of use provided in relation to the health claims considered in this opinion, the Panel assumes that the food constituent under evaluation is silicon.”

Ook voor beautyclaims geldt bovendien, net zoals voor alle beweringen in reclame-uitgingen, dat deze onderbouwd moeten worden. Die onderbouwing ontbreekt voor de beautyclaims die door Amino Alliance worden gemaakt.

Verder wordt nog aangegeven dat Amino Alliance het immuunsysteem kan ondersteunen [104]:

Een andere invalshoek die ze maken is door gebruikers op te roepen om hun ervaringen met Amino Alliance in een video te delen (zie screenshot d.d. 25 maart 2023):

“👉Be Famous!

Natuurlijk hebben we onze eigen video’s, maar weet je dat we ook heel blij worden van beelden die gemaakt worden door de gebruikers van Amino Alliance®? Jouw video heeft net weer een andere invalshoek en we vinden het superleuk om te horen hoe jij Amino Alliance® ervaart. Juist daarom willen we jouw video met review zien en delen!

👉Amino Alliance® Video-Winactie

We kiezen 10 winnaars uit. Stuur een korte video, niet langer dan 60 seconden, naar: chalana@amino-alliance.nl en vertel waarom jij zo blij bent met Amino Alliance®. Hiermee ga je akkoord dat wij de video’s gebruiken voor social media en voor onze TV uitzendingen. 10 klanten met de leukste video winnen een prachtig Bamboedoosje van Amino Alliance® ter waarde van €19,95 en een maandverpakking (32 zakjes). Het Bamboedoosje is Eco-vriendelijk, en waterafstotend. Deze heeft de juiste maat om je voorraad Amino Alliance netjes in op te bergen.“

Dat mag natuurlijk, maar ook daar is regelgeving voor omdat de adverteerder (Amino Alliance) invloed heeft op het wel of niet plaatsen/delen van ervan. Het valt daarmee onder een reclame-uiting. In artikel 16 van de Code Aanprijzing Gezondheidsproducten (CAG) staat over het plaatsen van testimonials [105]:

“Testimonials dienen een juiste weergave te zijn van de mening van de gebruikers en mogen geen geneeskundig effect suggereren.

Toelichting:
Het gedetailleerd beschrijven en/of uitbeelden van de gezondheidstoestand zowel voor als na het gebruik kan de suggestie wekken dat het product een geneeskundige werking heeft en daarmee leiden tot strijdigheid met artikel 5.2. Gebruikerservaringen die een verandering in de gezondheidstoestand impliceren mogen alleen worden weergegeven als ze passen binnen de bandbreedte van een normale, goede gezondheid. Dat geldt bijv. voor “Ik voel me fit.”“

In een Facebookpost van 15 april 2023 staat (zie screenshot)

“Amino Alliance is een voedingssupplement dat aminozuren bevat die kunnen bijdragen aan het ondersteunen van spiergroei en herstel na inspanning. Het is mogelijk dat het supplement ook kan helpen bij het verhogen van je energielevel, omdat aminozuren een belangrijke rol spelen bij het leveren van energie aan het lichaam.”

Een dergelijke gezondheidsclaim over het ondersteunen van spiergroei en herstel na inspanning is echter alleen toegestaan voor eiwitten, op voorwaarde dat het product minimaal 12 en% eiwitten bevat (eiwitten dragen bij tot de groei van de spiermassa) [106]. De  claim is niet toegestaan voor een drietal losse aminozuren. Ook de claim “ondersteunt het energieniveau” is niet toegestaan. Daar is Amino Alliance van op de hoogte want de Keuringsraad heeft duidelijk aangegeven dat er voor de ingrediënten van Amino Alliance geen gezondheidsclaims zijn toegestaan.

Op 23 april 2023 hebben ze op Facebook de onderstaande post geplaatst:

Calciumascorbaat is een niet-zure vorm van vitamine C. Een deel van die verbinding (circa 90%) is vitamine C. Calciumascorbaat of Vitamine C staan echter niet bij de ingrediënten vermeld. Dat is verplicht (inclusief hoeveelheid) wanneer daar een gezondheidsclaim voor gemaakt wordt. Bovendien moet er een minimum hoeveelheid van inzitten om die gezondheidsclaims te mogen maken. De gezondheidsclaim dat vitamine C bijdraagt tot de instandhouding van de normale werking van het immuunsysteem tijdens en na zware lichamelijke inspanningis bijvoorbeeld toegestaan bij een dagelijkse inname van 200 mg vitamine C naast de aanbevolen dagelijkse inname van vitamine C.

Klacht bij de Reclame Code Commissie

Op de website van Amino Alliance zijn inmiddels, door tussenkomst van de Keuringsraad, de meeste claims die niet zijn toegestaan aangepast of verwijderd. Op andere kanalen (Besef.nl, Facebook, Instagram, Youtube, Bol,com, tv-uitzendingen (Nederland Ontdekt) blijven die gezondheids- en medische claims echter nog steeds en opnieuw gemaakt worden. Gezondheidsclaims die op de website van Amino Alliance verwijderd zijn, blijven op de sociale media-kanalen bijvoorbeeld opnieuw geplaatst worden. Ook op Besef.nl is geen enkele claim die niet is toegestaan verwijderd. Daarnaast is er niet gereageerd op e-mails om de voortgang van de aanpassingen te bespreken, zoals telefonischafgesproken was. Van de Keuringsraad hebben ze immers tot half februari de tijd gekregen om alles aan te passen. Daarom heb ik op 10 maart 2023 een klacht in te dienen bij de ‘Reclame Code Commissie‘ (RCC). In eerste instantie heb ik op 2 april 2023 de klacht ingediend, maar omdat die te omvangrijk was heb ik die moeten inkorten.

• Klacht (pdf)

Verweer Amino Alliance

In het verweer gaf Bonchef aan dat toen ze met Amino Alliance gingen samenwerken geen affiniteit hadden met voedingssupplementen. Ze hebben daarom teksten overgenomen die op de Amerikaanse website stonden. Ze hadden wel juridisch advies gevraagd, maar daar werd gezegd dat bewoordingen als “ondersteunend” wel mag. Sinds ze op de hoogte waren van het bestaan van de Keuringsraad hebben ze er regelmatig contact mee gehad. Tenslotte hebben ze besloten om de Keuringsraad met een spoedprocedure zelf de teksten op een aantal webpagina’s van Amino-alliance.nl te laten redigeren. Dat is keurig gebeurd (met name is er tekst geschrapt) en de voorbeelden hadden ze als bijlage toegevoegd. Uiterlijk eind april 2023 zouden de aangepaste teksten worden doorgevoerd. De reclame-uitingen zouden dan geheel in lijn zijn met de wensen van de Keuringsraad, de RCC en mij als klager.

Reactie op verweer

Het geven van een inhoudelijke reactie was niet meer mogelijk. Aan mij gaf de RCC alleen de keuze om wel of niet af te zien van een verdere behandeling. Ondanks de welwillendheid van Amino Alliance heb ik besloten niet af te zien van een verdere behandeling en een uitspraak te willen hebben. Daarvoor heb ik wel een toelichting gegeven:

Een toelichting
“Dat ik een uitspraak wil hebben ondanks de welwillendheid van Amino Alliance kan als onnodig worden gezien en onbegrip oproepen. Daarom wil ik graag een toelichting geven, mocht deze reactie naar Amino Alliance worden doorgestuurd. Om te beginnen is het denk ik goed om te beseffen dat preventieve toetsing van reclame-uitingen de voorkeur verdient. Of in ieder geval dat een commercieel bedrijf op de hoogte is van de regelgeving omtrent gezondheidsclaims en daarnaar handelt.

De Keuringsraad heeft voor de webpagina’s van Amino-alliance.nl vanzelfsprekend goede aanpassingen voorgesteld. Die gaan zelfs verder dan de klachten die ik heb ingediend. Met het doorvoeren van die aanpassingen zal een deel van de klachten dan ook niet meer van toepassing zijn. Daar ben ik dan ook zeker tevreden mee. Het punt is echter dat daarmee niet alle bestreden reclame-uitingen in mijn klacht zijn opgelost. De website-adressen met reclame-uitingen waartegen ik een klacht heb ingediend zijn namelijk:

• Amino-alliance.nl
• Besef.nl
• Instagram.com/besef_nl
• Facebook.com/profile.php?id=100086190049811

Slechts de minderheid van de bestreden reclame-uitingen in mijn klacht heeft betrekking op reclame-uitingen die op de website Amino-alliance.nl staan (zie bijlagen 2 en 7 van de klacht). De rest had alleen maar betrekking op reclame-uitingen op Besef.nl en sociale mediakanalen. Dat komt omdat op Amino-alliance.nl al reeds eerder aanpassingen waren doorgevoerd. Amino Alliance heeft mij in een telefoongesprek op 18 januari jl. laten weten dat ze daar van de Keuringsraad ongeveer een maand de tijd voor kregen. Daar heb ik in een e-mail van 20 februari jl. naar geïnformeerd, maar daar is niet op gereageerd:

“Inmiddels zijn er op jullie website een aantal goede aanpassingen gedaan zie ik. Zijn die aanpassingen nu afgerond?”

In dat telefoongesprek heb ik overigens aangegeven dat het niet alleen om reclame-uitingen op Amino-alliance.nl gaat, maar ook om reclame-uitingen op Besef.nl. De klachten die ik heb ingediend hebben allemaal betrekking op reclame-uitingen die begin maart zijn gemaakt of begin maart nog zichtbaar waren. In mijn klacht staan geen reclame-uitingen die ten tijde van het indienen waren aangepast. Het gaat dus om reclame-uitingen die ná de deadline die Amino Alliance van de Keuringsraad had gekregen nog zichtbaar waren.

Maar welke klachten in dit dossier hebben betrekking op reclame-uitingen op Amino-alliance.nl en zouden met het doorvoeren van de voorgestelde aanpassingen van de Keuringsraad zijn opgelost? Dat zijn:

1. De beautyclaims (zie bijlage 2 van de klacht):
   • “Helpt gezonde en sterke nagels te behouden.”
   • “Behoud van een normale huid.”
   • “Draagt bij aan het onderhouden van gezond en sterk haar.”
2. Een misleidende slogan (zie bijlage 7 van de klacht):
   • “Amino Alliance® Het nummer 1 Amino Supplement van Nederland”

Dezelfde beautyclaims en misleidende slogan worden echter ook gemaakt in Facebookpostings van Amino Alliance die heb ik heb opgenomen in mijn klacht (zie respectievelijk bijlage 3 en 8 van mijn klacht).

Naar de reclame-uitingen op andere kanalen dan Amino-alliance.nl heeft de Keuringsraad niet gekeken. Die reclame-uitingen zijn niet aangepast of verwijderd door Amino Alliance hoewel dat voor sociale mediaberichten eenvoudig op korte termijn te realiseren is. Dat gaat mogelijk ook niet gebeuren. In ieder geval zie ik daar geen aanwijzingen voor of intenties tot. In het verweer wordt daar ook niet op gereageerd, waardoor ik aanneem (of in ieder geval niet kan uitsluiten) dat met die klachten niets gaat gebeuren. Amino Alliance komt met de gecorrigeerde teksten op Amino-alliance.nl dan ook maar gedeeltelijk aan mijn klachten tegemoet. Dat heeft mij doen besluiten om niet af te zien van een verdere behandeling van de klacht.

Het is zelfs zo dat door Amino Alliance nog tot en met 5 april jl. verschillende postings op sociale media zijn geplaatst (zie bijlagen) met reclame-uitingen die volgens de Keuringsraad niet zijn toegestaan. Dat is opmerkelijk omdat ik Amino Alliance al op 2 november 2022 erop heb geattendeerd en uitgelegd dat dergelijke reclame-uitingen niet zijn toegestaan. Daarbij heb ik ze gewezen op het ‘Handboek Voedings- en gezondheidsclaims’ van de NVWA en claimsverordening 1924/2006. En op 3 november 2022 heb ik ze gewezen op de mogelijkheid om gezondheidsclaims te laten toetsen bij de Keuringsraad omdat ze het niet met mij eens waren dat de claims die ze maakten niet waren toegestaan. Tussentijds heb ik Amino Alliance er ook op geattendeerd dat ze postings blijven plaatsen op sociale media met reclame-uitingen die niet zijn toegestaan (28 maart 2023):

“Daar komt nog bij dat jullie ook in maart 2023, zelfs tot en met gisteren, gewoon claims blijven maken die niet zijn toegestaan (zie de bijlagen voor enkele voorbeelden). De Keuringsraad was daar duidelijk over in hun e-mail van 17 maart 2023 aan de Stichting Reclame Code. In hoeverre nemen jullie de regelgeving en mijn input dan serieus vraag ik me af.”

Het is dan ook teleurstellend dat vijf maanden later nog steeds reclame-uitingen worden gemaakt op Besef.nl en op sociale media die niet zijn toegestaan. Om duidelijk te hebben van de (voorzitter van) Reclame Code Commissie van wat wel en niet mag en om te voorkomen dat een nieuwe klacht nodig is zou ik graag een uitspraak willen hebben.

Van de Amerikaanse regelgeving omtrent gezondheidsclaims (geregeld door de FDA) ben ik minder goed op de hoogte, maar ook daar is regelgeving. Je hebt daar de ‘authorized health claims’ (Nutrition, Labelling and Education Act) en sinds 2003 ook de ‘qualified health claims’ (FDA Consumer Health Information for Better Nutrition Initiative), waar het bewijs minder sterk voor hoeft te zijn. Aminozuren hebben daar geen goedgekeurde gezondheidsclaims. Het is dus de vraag of de gezondheidsclaims die in Amerika worden gemaakt wel zijn toegestaan.”

De beslissing

• Voorzittersbeslissing (pdf)

Eén onderdeel van mijn klacht is afgewezen, wat mij verbaasde. Het betreft de slogan:

“Amino Alliance® Het nummer 1 Amino Supplement van Nederland”

De reden van de afwijzing is dat er geen omstandigheden zouden zijn waarmee de gemiddelde consument op het verkeerde been zou worden gezet. Bovendien zou in reclame enige vorm van overdrijving niet ongebruikelijk.

Motivering 1
Dat enige overdrijving in reclame gebruikelijk is begrijp ik. Beweren dat Amino Alliance het nummer 1 aminozuursupplement van Nederland is suggereert echter een superioriteit (die tot aankoop kan leiden), terwijl die superioriteit niet onderbouwd kan worden. Niet onbelangrijk daarbij is dat er op internet regelmatig testen verschijnen waarin voedingssupplementen worden vergeleken er een nummer 1 uit komt rollen. Het is dus maar de vraag of het voor de gemiddelde consument duidelijk is dat het hier om een overdrijving gaat die zijn/haar aankoop niet beïnvloedt.

Motivering 2
De betreffende slogan valt binnen de competentie van de keuringsraad. Die gaf aan dat een dergelijke slogan wel misleidend is (art. 9 CAG), tenzij die onderbouwd kan worden met verkoopcijfers. Die onderbouwing is niet gegeven door Amino Alliance. In een geredigeerde tekst aan Amino Alliance maakte de Keuringsraad de onderstaande opmerking. Dat heeft ertoe geleid dat de slogan inmiddels van de website van Amino Alliance verwijderd is.
En in de brief van de Keuringsraad aan de Reclame Code Commissie (d.d. 17 maart 2023) werd als laatste onder punt d het onderstaande geschreven.

De bewering dat Amino Alliance het nummer 1 aminozurensupplement van Nederland is lijkt mij misleidend tegenover zowel de consument als de concurrentie.

• Beslissing bezwaarschrift (pdf)

Voorbeelden van claims op 16 april 2023

Voorbeelden op de website van Amino Alliance

Beautyclaims op de website van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

 

Reclame-uiting op de website van Amino Alliance die niet is toegestaan (d.d. 26-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de website van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023)

Voorbeelden op de Facebookpagina van Amino Alliance

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 09-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims en een reclame-uiting op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet is toegestaan (d.d. 26-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 18-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 27-03-2023)

 

Gezondheids- (anti-aging) en medische claim (beter slapen) en een reclame-uiting (nr. 1 amino-supplement van Nederland) op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 29-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 05-04-2023)

 

Gezondheidsclaims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 15-04-2023)

 

Gezondheidsclaims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 19-04-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 21-04-2023)

 

 

Gezondheidsclaims op de Facebookpagina van Amino Alliance die niet zijn toegestaan (d.d. 23-04-2023)

Voorbeelden op de website van Besef

Gezondheids- en medische claims op de website van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023)

 

Gezondheids- en medische claims op de website van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

Voorbeelden op de Facebookpagina van Besef

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 28-03-2023).

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

 

Gezondheids- en medische claims op de Facebookpagina van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 29-03-2023).

Voorbeeld op het Instagram-account van Besef

Gezondheids- en medische claims op het Instagram van Besef die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

Voorbeeld op Bol.com

Gezondheids- en medische claims op Bol.com die niet zijn toegestaan (d.d. 26-03-2023).

 

Gezondheids- en medische claims op Bol.com die niet zijn toegestaan (d.d. 18-26-2023).

Voorbeeld in Nederland Ontdekt

Screenshot (0:34 min) uit aflevering 6 van Nederland Ontdekt met gezondheids- en medische claims die niet zijn toegestaan (09-03-2023).