Commerciële bedrijven maken graag gebruik van gezondheidsclaims om hun producten aan te prijzen. Niet alle gezondheidsclaims zijn echter toegestaan. Alleen gezondheidsclaims waar wetenschappelijk bewijs voor is en die zijn goedgekeurd zijn toegestaan (kruidenclaims uitgezonderd). Maar hoe zit het met bewoordingen als ‘zou kunnen helpen bij…‘ in combinatie met een gezondheidsclaim die niet is goedgekeurd? Er wordt dan immers niet beweert dat het geclaimde effect met zekerheid zal optreden. Cabau Lifestyle maakte gebruik van dergelijke gezondheidsclaims voor hun Fatburner.
De Europese claimsverordening
In Europa mogen niet zomaar commerciele gezondheidsclaims gemaakt worden. Een belangrijke voorwaarde is dat er voldoende wetenschappelijk bewijs voor is (uitgezonderd kruidenclaims). Dat is zo geregeld om de consument te beschermen tegen misleiding en om oneerlijke concurrentie tegen te gaan. De regelgeving daarover is vastgelegd in de claimsverordering (verordering 1924/2006) [1]. De ‘European Food and Safety Authority’ (EFSA) is belast met de beoordeling van gezondheidsclaims die de Europese Commissie vervolgens erover adviseert. Het is uiteindelijk aan de Europese Commissie om een gezondheidsclaim wel of niet toe te laten (autoriseren). Meestal leidt een positief advies tot een goedkeuring, maar niet altijd.
De vraag is of gezegd en geschreven mag worden dan ingrediënt X ‘zou kunnen helpen bij…’, in combinatie met een niet goedgekeurde gezondheidsclaim? Het antwoord daarop is ‘nee‘. De definitie van een gezondheidsclaim zoals omschreven is in de claimsverordening is immers [1]:
“een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat er een verband bestaat tussen een levensmiddelencategorie, een levensmiddel of een bestanddeel daarvan en de gezondheid”
Door aan te geven dat het ‘zou kunnen helpen bij‘ wordt de indruk gewekt dat er een verband bestaat. Anders zouden adverteerders ook mogen zeggen dat hun product ‘kan helpen bij‘ bijvoorbeeld a) het verlagen van het cholesterol… b) het verlagen van de bloeddruk… c) het ondersteunen van gewichtsverlies… etc, terwijl daar geen of onvoldoende bewijs voor is. Daarmee zou de consument misleid worden. Een goedgekeurde gezondheidsclaim mag (onder bepaalde voorwaarden) wel afgezwakt worden.
Voorbeeld: Cabau Lifestyle
Cabau Lifestyle zet zich in om vrouwen te helpen met een gezonde leefstijl, gericht op fysiek als mentaal vlak. Een onderdeel daarvan vormt de Cabau-supplementenlijn, waaronder de ‘Fatburner‘. Dit is een poeder waarvan je één maatschep (7 gram) moet oplossen in minimaal 250 ml water. Er zijn drie smaken van: 1) Green Apple, 2) Strawberry en 3) Green Tea Lemon. De belangrijkste ingrediënten en hoeveelheden daarvan staan in de tabel hieronder [2]. Bijzonder is dat creatine monohydraat in de fatburner is gestopt, omdat creatine andere eigenschappen heeft (toename kracht en vetvrije massa in combinatie met krachttraining).
| Ingrediënten | Hoeveelheid (per 7 gram) |
|---|---|
| Creatine monohydraat | 1.500 mg |
| L-tyrosine | 1.000 mg |
| L-carnitine | 500 mg |
| Groene thee-extract waarvan EGCG | 250 mg 38 mg |
| L-theanine | 200 mg |
| Cafeïne | 130 mg |
| Guargana | 100 mg |
Gezondheidsclaims die door Cabau Lifestyle worden gemaakt
Cabau Lifestyle maakt voor de ‘Fatburner‘ gebruik van gezondheidsclaims die niet zijn toegestaan, maar ze zwakken die af door bewoordingen te gebruiken als ‘zou kunnen helpenbij‘ of bewoordingen met een vergelijkbare strekking [2, 3].
Betere vetverbranding/hogere stofwisseling
De gezondheidsclaim dat cafeïne de vetverbranding verbetert en de stofwisseling/het energieverbruik verhoogt is negatief beoordeeld door de EFSA [4]:
“On the basis of the data presented, the Panel concludes that a cause and effect relationship has not been established between the consumption of caffeine and an increased fat oxidation leading to a reduction in body fat mass.”
“On the basis of the data presented, the Panel concludes that a cause and effect relationship has not been established between the consumption of caffeine and increased energy expenditure leading to the reduction of body weight. “
Het is dan ook opmerkelijk dat Cabau Lifestyle in een e-mailreactie aangeeft dat ze die gezondheidsclaims juist op die EFSA-opinie baseren. Ook voor de andere ingrediënten die genoemd worden ontbreekt een goedgekeurde gezondheidsclaim in realtie tot een verbeterde vetverbranding en/of een hogere stofwisseling. Cafeïne heeft daarentegen wel een goedgekeurde gezondheidsclaim voor een verhoogde allertheid en aandacht (bij minimaal 75 mg per dag) [4], maar die gezondheidsclaims worden dan weer niet gemaakt.
Een opmerking over de genoemde voorwaarde “mits je voldoende beweegt“. Die voorwaarde houdt in dat alleen binnen de groep mensen die voldoende beweegt, het gebruik van de ‘Fatburner‘ een additioneel gunstig effect heeft. Het bewijs daarvoor ontbreekt echter.
Tyrosine en een betere stemming/motivatie
Tyrosine wordt soms in verband gebracht met een betere stemming omdat uit tyrosine dopamine gevormd wordt. Binding van dopamine aan bepaalde receptoren kan vervolgens invloed hebben op de stemming. Voor tyrosine heeft de EFSA voldoende bewijs gevonden dat het bijdraagt aan de natuurlijke vorming van dopamine [5]:
“A cause and effect relationship has been established between the consumption of L-tyrosine in a protein adequate diet and contribution to normal synthesis of dopamine. However, no evidence has been provided that the protein supply in the diet of the European population is not sufficient to fulfil this function of the amino acid.”
De Europese Commissie heeft die gezondheidsclaim echter niet toegelaten, omdat er geen specifieke gebruiksvoorwaarden kunnen worden vastgesteld om de geclaimde werking te bewerkstelligen [6]:
“In haar antwoord van 9 november 2012 op het verzoek van de Commissie om (onder meer) verduidelijking met betrekking tot het bewijs dat ter ondersteuning van de gezondheidsclaim inzake L-tyrosine en de voorgestelde gebruiksvoorwaarden voorgelegd was, wees de EFSA erop dat haar conclusies omtrent de gezondheidsclaim waren gebaseerd op de welbekende biochemische rol van L-tyrosine, wanneer die in proteïne voorkomt. Voorts verklaarde zij op basis van het voorgelegde bewijs geen kwantitatieve aanduiding te kunnen geven over de dagelijkse inname van L-tyrosine die op zich nodig is om het gunstige fysiologische effect te bewerkstelligen. Derhalve kunnen voor deze claim geen specifieke gebruiksvoorwaarden worden vastgesteld die waarborgen dat het eindproduct de benodigde hoeveelheid L-tyrosine bevat om de gunstige fysiologische effecten in de zin van artikel 5, lid 1, onder b), i), van Verordening (EG) nr. 1924/2006 te bewerkstelligen. Bij gebrek aan dergelijke specifieke gebruiksvoorwaarden kan het gunstige effect van de stof waarop de claim betrekking heeft, niet worden gewaarborgd en zou de claim derhalve misleidend kunnen zijn voor consumenten. De claim mag bijgevolg niet worden toegestaan, aangezien hij niet voldoet aan de voorschriften van Verordening (EG) nr. 1924/2006.”
Bovendien betekent een bijdrage leveren aan de natuurlijke vorming van dopamine niet dat daarmee ook de stemming en motivatie verbetert.
Creatine monohydraat, een brandstof voor een knallende training
Het is niet zo dat creatine meer brandstof/energie aan het lichaam levert. Creatine is geen brandstof, levert geen calorieën en wordt dan ook niet verbruikt tijdens de energiestofwisseling. Creatine (monohydraat) als supplement levert creatine dat een fosfaatmolecuul kan binden waardoor creatinefosfaat wordt gevormd. Het creatinefosfaat kan vervolgens ‘adenine difosfaat‘ (ADP) regenereren naar ‘adenine trifosfaat‘ (ATP) door een fosfaatmolecuul af te staan. Dit maakt snelle energieproductie mogelijk. Het creatine verlaat via de urine het lichaam waardoor regelmatige aanvulling nodig blijft. Bij langdurige inspanningen wordt geen gebruik gemaakt van creatinefosfaat omdat een snelle energieproductie in die situaties niet nodig zijn.
Schematische weergave van het creatinefosfaatsysteem.
Voor creatine is een gezondheidsclaim goedgekeurd in relatie tot fysieke prestaties [7, 8]. Het gaat echter specifiek om een verbetering van korte, intensieve inspanningen [7] en een toename van de spierkracht in combinatie met krachttraining:
“On the basis of the data presented, the Panel concludes that a cause and effect relationship has been established between the consumption of creatine and an increase in physical performance during short-term, high intensity, repeated exercise bouts.” [7]
“A cause and effect relationship has been established between the consumption of creatine incombination with resistance training and improvement in muscle strength.” [8]
Maar de gezondheidsclaim dat creatine tot een verbetering leidt van de duurprestaties is niet goedgekeurd [6]:
“In weighing the evidence, the Panel took into account that the three human intervention studies provided from which conclusions could be drawn for the scientific substantiation of the claim did not show an effect of creatine supplementation on measures of endurance capacity.”
“In weighing the evidence, the Panel took into account that one meta-analysis of 18 human intervention studies, and one additional study, did not show an effect of creatine supplementation on measures of endurance performance.”
De benodigde hoeveelheid om de geclaimde effecten te bereiken is 3 gram per dag, wat gehaald wordt bij het gebruiksadvies van twee doseringen per dag. De gebruikte gezondheidsclaim door Cabau Lifestyle is echter te algemeen en daardoor niet toegestaan. Er wordt verwezen naar alle soorten trainingen/inspanningen, terwijl het effect zou moeten worden toegespitst op korte, intensieve inspanningen. op de productpagina wordt dat nergens genoemd.
Reactie van Cabau Lifestyle
Op 2 februari 2021 heb ik Cabau Lifestyle daarop aangesproken. Ze zouden in het vervolg er beter op letten, maar waren van mening dat gezondheidsclaims met bewoordingen als ‘zou kunnen helpen bij‘ zijn toegestaan. Op 7 februari gaven ze wel aan dat ze dit zouden overleggen met de ‘Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit’ (NVWA) en dat ze zich daarover zouden laten informeren. Ik heb gevraagd of ze mij op de hoogte willen houden, maar dat hebben ze niet gedaan. Na herhaaldelijk te hebben geïnformeerd bij Cabau Lifestyle naar het antwoord van de NVWA hebben ze op 31 maart 2021 aangegeven dat ze dergelijke kwesties alleen intern communiceren. Het heeft in ieder geval niet tot aanpassingen van de gezondheidsclaims geleid, terwijl het niet waarschijnlijk is dat de NVWA een dergelijke formulering zou toestaan.
Nadat ik dit artikel aan Cabau Lifestyle heb gestuurd voor feedback hebben ze een aantal punten nogmaals heroverwogen, waarna ze besloten hebben die van de website te halen. Inmiddels is dit gebeurd.
Opmerkingen
Na het eerste e-mailcontact met Cabau Lifestyle zijn enkele andere gezondheidsclaim aangepast/verwijderd. Er zijn nog meer punten te noemen die niet conform de claimsverordening zijn, maar die laat ik hier buiten beschouwing. Zo moet bijvoorbeeld duidelijk aan welk ingrediënt of aan welke voedingsstof een gezondheidsclaim gekoppeld is. Dat is nu niet altijd duidelijk.