Het belang van slaap zal niemand ontkennen. Om de slaap te verbeteren heeft ‘Slaap Performance Coach‘ Floris Wouterson de SlaapDetox ontwikkeld. Dat is een programma waarmee je in zes dagen tijd de schadelijke biofilm in je darmen zou verwijderen. Het gevolg daarvan zou zijn dat je beter gaat slapen. In die zes dagen maak je gebruik van maaltijdvervangende shakes (600 kcal/dag), eventueel aangevuld met begeleiding en een darmopbouwpakket (supplementen). Hoe sterk is het bewijs dat je met dit programma de schadelijke biofilm kwijtraakt en er beter door gaat slapen?
Wat is (het belang van) slaap?
Voldoende slaap en slaap van goede kwaliteit zijn belangrijk om goed te kunnen functioneren en om gezond te blijven. Tijdens de slaap worden ervaringen verwerkt, vinden er herstel- en leerprocessen plaats en slaan we informatie op.
Onze hersenen detoxen iedere nacht
Onderzoek laat zien dat de hersenen krimpen tijdens de slaap en de interstitiële ruimte met ongeveer 60% toeneemt (van 13–15% naar 22–24%) [1]. Ook de productie en instroom van hersenvocht neemt toe waardoor de hersenen als het ware worden schoongespoeld van eiwitten (β-amyloïd) en neurotoxische afvalproducten die overdag worden geproduceerd [2]. Dit wordt ook wel het glymfatisch systeem genoemd dat bestaat uit perivasculaire tunnels die gevormd worden gliacellen. Naast het verwijderen van ongewenste stoffen faciliteert het glymfatisch systeem ook de aanvoer van glucose, aminozuren, lipiden en groeifactoren [2]. Het glymfatisch systeem is vooral tijdens de slaap actief en wordt onderdrukt wanneer men wakker is (waarschijnlijk door nor-adrenaline). Slaap zelf is dus een vorm van ‘detox‘, zonder dat je er iets voor hoeft te doen. De benaming is bedacht door de Deense neurowetenschapper Maiken Nedergaard en verwijst naar de betrokkenheid van gliacellen en de gelijkenis met het lymfatisch systeem.
De risico’s van onvoldoende slaap
Onvoldoende slaap kan zich opstapelen en tot slaapschuld leiden, wat negatieve gevolgen heeft voor onder andere het concentratievermogen en de alertheid en het risico op depressie, hart- en vaatzieken, diabetes mellitus type II, obesitas en vroegtijdig overlijden laat toenemen [3]. We zien bijvoorbeeld dat slaapschuld en een korte slaapduur (≤5,5 uur) de energie-inname verhoogd [4, 5].
De slaapfasen
Slaap kan onderscheiden worden in een ‘niet-REM-slaap‘ en een ‘REM-slaap‘. De bekendste fase is de REM-slaap (Rapid Eye Movement) die (als het goed is) ongeveer iedere 90 minuten optreed. Tijdens deze fase zijn er snelle oogbewegingen, vandaar de benaming. Er is een grote hersenactiviteit die vergelijkbaar is met wanneer iemand wakker is, terwijl de spieren verslapt zijn (atonie). In de eerste slaapcyclus duurt de REM-slaap ongeveer 10 minuten, maar die kan in de volgende slaapcycli toenemen tot ongeveer 60 minuten. De niet-REM-slaap kan vervolgens weer onderscheiden worden in vier fasen, die gekenmerkt worden door verschillen in het ‘elektro encefalogram’ (EEG). Wanneer men wakker is zijn er snelle golven zichtbaar, met een kleine amplitude. Naarmate men dieper slaapt gaan de golven langzamer en hebben ze een grotere amplitude. Tijdens de slaap wordt de slaapcyclus ongeveer 4-5 keer doorlopen.
| Slaapfasen | Duur (min) | Aandeel totale slaap (%) | Golflengte (Hz) |
|---|---|---|---|
| Wakker | – | – | 15-60 |
| Sluimerfase (NREM1) | 5-10 | 5-10 | 8-13 |
| Ondiepe slaap (NREM2) | 10-60 | 45-55 | 4-7 |
| Diepe slaap (NREM3) | 20-40 | 15-25 | 0,5-3 |
| REM-slaap | 10-60 | 10-35 | 5-60 |
Kenmerken van de verschillende slaapfasen [6-8].
NREM = niet-REM-slaap.
Hoe goed slapen we?
De aanbevolen slaapduur voor volwassenen (18-64 jaar) is 7-9 uur volgens de ‘American Sleep Foundation’[9]. Uit een groot slaaponderzoek van de Hersenstichting blijkt dat 90% daarbinnen blijft, met gemiddeld 7-7,5 uur (afhankelijk van leeftijdscategorie) [9]. Maar dat zegt niet alles. In een slaaponderzoek van de Hersenstichting geeft 6,1 % van de mensen die 7-9 uur slapen aan dat ze moeite hebben met in slaap komen. Moeite met doorslapen had 8,1% en 13,1% had moeite met met vroeg opstaan. Het percentage mensen met deze problemen nam wel toe naarmate er korter en langer geslapen werd.
| Slaapduur | Moeite met in slaap komen | Moeite met doorslapen | Moeite met vroeg wakker worden |
|---|---|---|---|
| <7 uur | 25,3% | 33,8% | 42,2% |
| 7-9 uur | 6,1% | 8,1% | 13,1% |
| >9 uur | 10,9% | 14,9% | 14,5% |
Symptomen van slapeloosheid op basis van zelf-gerapporteerde slaapduur [9].
De SlaapDetox
Floris Wouterson is ‘Slaap Performance Coach‘, oprichter van ‘Sleepwise’, auteur van het boek ‘SuperSlapen’ en heeft de SlaapDetox ontwikkeld. Wouterson omschrijft de SlaapDetox als volgt [10]:
“De SlaapDetox is een programma waarbij je in 6 dagen de schadelijke biofilm uit je darmen in zijn geheel verwijdert, zonder de voor jou zo belangrijke darmslijmhuid te beschadigen en waarbij de goede bacteriën behouden blijven. Je kunt er direct mee starten – je hebt geen hongergevoel gedurende de dag. En je merkt meteen de positieve effecten op je slaap.”
Het is een kuur die zes dagen duurt en waar 3 verschillende pakketten van zijn: 1) basis, 2) basis + begeleiding, 3) basis + begeleiding + darmopbouwpakket.
- SlaapDetox Basic – €265
Gedurende 6 dagen 7 maaltijdshakes per dag + e-book - SlaapDetox Advanced – €600,-
Basic + online vragensessie + 3 weken online begeleiding + intakeformulier Slaap - SlaapDetox Pro – €650,-
Advanced + darmopbouwpakket voor 2 maanden
Samenstelling van de maaltijdshakes (ca. 600 kcal/dag)
- De ochtend- en avondshakes (2 zakjes à 7g) bevatten tarwegras en enzymen in poedervorm.
- De hoofdshakes (3 zakjes à 25g) bevatten palmolie boom vezels, inuline, guargom, proteïne (erwten), okra, rode rijst, mango en vanille in poedervorm.
- De tussendoor-shakes (2 zakjes à 8g) bevatten wortel, proteïne, chlorella (pyrenoidosa), okra, passievrucht en omega-3 in poedervorm.
Inhoud van het darmopbouwpakket
Het darmopbouwpakket (alleen in het pakket SlaapDetox Pro) is bedoeld om de darmen na de detox op te laten starten en te laten herstellen. Het pakket bestaat uit:
- RestoreGo
Ingrediënten: OptiMSM, huminezuur, aloë vera (200 x geconcentreerd), laurinezuur (monolaurine), Lactobacillus rhamnosus - DigestGo
Ingrediënten: betaïne hydrochloride, trypsine, ossengal, pepsine - EnzymGo
Ingrediënten: hydroxypropylmethylcellulose (plantaardige capsule); bromelaïne, papaïne, cellulase (hemi), amylase, protease, lactase, lipase, protease (fungal), glucanase (bèta), glucanase (endo), peptidase (endo), peptidase (exo), fytase, xylanase - ProbioticaGo
Ingrediënten: hydroxypropylmethylcellulose (vegetarische capsule), Sacchromyces boulardii, Lactobacillus bulgaricus, Bifidobacteria infantis, Lactobacillus plantarum, Bifidobacterium longum, Streptococcus thermophilus - FulvicGo (uit assortiment)
Ingrediënten: gezuiverd water met fulvinezuur (4,5-6,5%) 200 ml - LipoGo Magnesium
Ingrediënten: magnesium (magnesiumcitraat), liposomaal mengsel, HPMC (vegetarische capsule)
Geclaimde resultaten na de SlaapDetox
De SlaapDetox is met een bepaalde functie in de markt gezet. De volgende claims worden gemaakt (waarbij onduidelijk is voor welk pakket het geldt) [10-12]:
- “De SlaapDetox is een programma waarbij je in 6 dagen de schadelijke biofilm uit je darmen in zijn geheel verwijdert, zonder de voor jou zo belangrijke darmslijmhuid te beschadigen en waarbij de goede bacteriën behouden blijven.”
- “Je zult makkelijker in slaap vallen en beter doorslapen.”
- “Je gaat vaster en vooral dieper slapen en hebt meer energie overdag.”
- “Je versterkt je immuunsysteem en zult minder vaak ziek zijn.”
- “Je voedingsstoffen worden veel beter opgenomen.”
- “Je hebt een 5x kleinere kans om verkouden te worden.”
- “Je krijgt een mooiere huid.”
- “Je zult makkelijker afvallen én op gewicht blijven.”
- “Het zorgt ervoor dat het lichaam buikvet gaat verbranden en deze effecten van vetverbranding gaan door na terugkeer naar een gewoon gezond dieet.”
- “Je wordt ‘s morgens fit en uitgerust wakker.”
- “Je humeur verbetert en je bent emotioneel meer belastbaar.”
- “Vertraagt veroudering”
- “Voorkomt ziekten”
Hoe zou de SlaapDetox werken?
Het idee achter de SlaapDetox is dat bij iedereen in zowel de dunne- als de dikke darm op den duur een schadelijke biofilm wordt gevormd. De SlaapDetox zou die schadelijke biofilm in zijn geheel verwijderen, waardoor a) de darmen herstellen van ontstekingen en wondjes, b) voedingsstoffen veel en veel beter worden opgenomen en c) slaaphormonen optimaal worden aangemaakt. Hierbij wordt benadrukt dat de goede bacteriën behouden blijven. Meer dan 80% van de hormonen die je goed laten slapen, zouden namelijk in de darm worden geproduceerd. Met de SlaapDetox zou dan ook de slaap verbeteren en slaapproblemen verminderen of verdwijnen.
De onderbouwing van de SlaapDetox
De vraag is waaruit blijkt dat de geclaimde effecten optreden na het volgen van de SlaapDetox? Is daar een wetenschappelijke onderbouwing voor? Die eenvoudige vraag heb ik aan Wouterson gesteld. In eerste instantie op zijn Facebookpagina, onder een post over de SlaapDetox (12-09-2020) en later via e-mail. Hierbij staat niet ter discussie dat slaap belangrijk is, dat verschillende mensen slaapproblemen hebben, dat een biofilm infecties kan veroorzaken en dat er een link bestaat tussen de microbiota en slaap (die beide richtingen in verloopt), hoewel veel daarover nog onduidelijk is [13, 14].
Eerste antwoord – 15 september 2020
Wouterson verwees me in eerste instantie naar een pagina op zijn website over de wetenschap achter de SlaapDetox [15]. De geclaimde effecten worden daar echter niet onderbouwd. Op de betreffende webpagina worden met name claims gemaakt [15]:
“Ook bij mensen die al jarenlang hun darmen regelmatig reinigen met bijvoorbeeld Psyllium (vlozaad), Zeolith of speciale kruiden komen er bij de SlaapDetox altijd nog grote hoeveelheden biofilm tevoorschijn. Dit omdat de vezels van de palmolie boom diep doordringen in de structuur van de biofilm en hiermee de mogelijkheid ontstaat om deze van binnenuit te bevochtigen. Hierdoor kan de biofilm met al zijn giftige substanties losgeweekt worden, waarna ze op een natuurlijke wijze naar buiten komt, zonder pijn of krampen.”
Helpt probiotica?
Op de webpagina over de wetenschap achter de SlaapDetox wordt verwezen naar een studie waarin het gebruik van de bacteriestam Lactobacillus casei shirota (die in Yakult zit) de slaap van studenten zou verbeteren gedurende een examen [19]. Deze bacteriestam zit echter niet in het darmopbouwpakket (ProbioticaGo of RestoreGo), waardoor de relevantie ervan onduidelijk is. Een recente meta-analyse laat zien dat probiotica/paraprobioticade de ‘Pittsburgh Sleep Quality Index’ (PSQI) kan verbeteren, maar geen andere subjectieve en objectieve uitkomsten [20]:
“Probiotics/paraprobiotics supplementation may have some efficacy in improving perceived sleep health, measured using the PSQI. While current evidence does not support a benefit of consuming probiotics/paraprobiotics when measured by other subjective sleep scales, nor objective measures of sleep; more studies using well-controlled, within-subject experimental designs are needed.”
Hier is echter niet gekeken naar de samenstelling van bacteriestammen die in het darmopbouwpakket zitten. Overigens bevat alleen het duurste pakket het darmopbouwpakket met probiotica (SlaapDetox Pro).
Helpt prebiotica?
Op de webpagina wordt ook verwezen naar een rattenstudie, waarin een prebioticum de nachtrust zou ondersteunen [21]. De ratten kregen echter niet alleen een prebioticum, maar ook bepaalde melkfragmenten (lactoferine en whey-eiwit-concentraat). Het prebioticum bestond uit GOS en polydextrose, maar die zitten niet in PrebioticaGo. Overigens bevat alleen het duurste pakket (SlaapDetox Pro) het darmopbouwpakket met een prebiotica-supplement.
Tweede antwoord – 31 oktober 2020
Omdat op de website geen onderbouwing wordt gegeven heb ik daar nogmaals naar gevraagd. In een e-mail heeft Wouterson een uitgebreidere reactie gegeven.
Het verwijderen van de schadelijke biofilm
Hij gaf aan dat er nog geen goede biomarkers zijn voor het vaststellen van een biofilm in de darm en dat de huidige kennis vooral gebaseerd is op principes uit de natuurgeneeskunde en daarmee (nog) niet op alle punten wetenschappelijk onderbouwd. Een interessante reactie, want dat zet de basis van de DroomDetox op losse schroeven. Het hele concept is daar namelijk op gebaseerd. Desondanks wordt er vol overtuiging geschreven dat met de SlaapDetox de schadelijk biofilm verwijderd wordt:
“De productie van de SlaapDetox is uniek en gegarandeerd effectief om de schadelijke biofilm uit de darmen te verwijderen.” [10]
“Hoe weet ik of de SlaapDetox werkt? De SlaapDetox werkt altijd: je verwijdert sowieso de schadelijke biofilm én je hebt de gezondheidsvoordelen van 6 dagen (gecontroleerd) vasten.” [11]
In de hoofd-shakes zit ‘palmolie boom vezel‘. In de e-mail gaf Wouterson aan dat voor het inzetten van ‘palm oil fiber‘ om ‘digestive plaque‘ te verwijderen, er nog verschillende onderzoeken lopen. Dat kan wel zo zijn, maar die resultaten zijn nog niet bekend. Ondertussen wordt er wel geschreven [10]:
“De bast van de palmolie boom heeft de eigenschap om diep in de kern van de biofilm (aanslag) door te dringen. Dit is belangrijk omdat deze aanslag zich sterk aan de darmslijmhuid hecht en helaas op een andere manier niet goed verwijderd kan worden. Andere darmreinigingen met bijvoorbeeld schurende middelen ‘reinigen’ enkel de oppervlakte van de biofilm en werken daardoor veel minder goed.”
Een ander ingrediënt dat in de tussendoor-shake zit en de schadelijke biofilm zou verwijderen is okra [15]:
“De fijngemalen Okra vrucht heeft de eigenschap om tot honderdmaal zijn eigen gewicht in water op te nemen. Hiermee zwelt de biofilm op en wordt deze met vocht gevuld. Door dit opzwellen komt de biofilm los die voorheen nog aan de darmwand vast zat. De biofilm wordt vervolgens door de normale peristaltiek (knijpende beweging) afgevoerd uit de darmen. Dit gebeurt tijdens de normale stoelgang. Het verwijderen van de biofilm is dus op deze manier zeer eenvoudig en weinig spectaculair.”
Hoeveel okra erin zit en of het daadwerkelijk de schadelijke biofilm verwijderd is onduidelijk.
Helpt uminezuur of fulvinezuur?
Wouterson verwees in de e-mail naar een studie waarin gekeken is naar het effect van huminezuur op de microbiota [22]. Huminezuur is een minder bekende organische stof, dus eerst een korte uitleg. In de aardbodem zit de organische stof humus (niet te verwarren met hummus van kikkererwten). Het wordt gevormd door schimmels, bacteriën en dieren die in de grond leven (zoals regenwormen) door het bewerken van organisch material. Humus zorgt voor het vasthouden van vocht en voedingsstoffen. In het lichaam zou het de opname van voedingsstoffen verbeteren, zware pesticiden afvoerenen en zorgen voor sterke gewrichtsverbindingen [23]. Er zijn drie verschillende soorten: huminezuur, fluvinezuur en humin.
In de betreffende studie kregen 14 gezonde deelnemers 45 dagen lang huminezuur (Activomin) [22]. Aan het einde nam het aantal bacteriekolonies in de ontlasting toe of bleef gelijk, behalve de Bacteroides (Bac303) en Mycobacterium Actinomycetes (Myc657), waarvan het aantal kolonies afnam. De diversiteit bleef onveranderd. Een controlegroep ontbrak echter. De vraag is wat dit nu concreet betekent en wat Wouterson er duidelijk mee wil maken. Overigens zit in het darmopbouwpakket geen huminezuur, maar fulvinezuur (FulvicGo), wat niet hetzelfde is [23]. Er zij aanwijzingen dat fulivinezuur een gunstig effect heeft op onder andere het immuunsysteem en de darmgezondheid, maar het bewijs is prematuur [24].
Relevantie onduidelijk
Er werd in de e-mail naar een artikel verwezen waarin staat dat tot 80% van de bacteriële infecties gelinkt kunnen worden aan een biofilm [25]. In het artikel worden echter geen biofilms in de darm besproken, waardoor de relevantie ervan onduidelijk is. Het is bovendien niet iets dat ter discussie wordt gesteld. In een andere referentie die gegeven wordt, gaat het over de relatie is tussen een biofilm en maag- darmproblemen [26]. Maar dat is ook niet wat ter discussie wordt gesteld. Tevens verwees Wouterson naar een boek over microbiële biofilms waarin de claims ook niet onderbouwd worden [27].
Derde antwoord – 19 november 2020
Na nogmaals om een onderbouwing te hebben gevraagd kwam Wouterson met twee pilot-studies waarin gekeken is naar het effect van kortdurend vasten bij kankerpatiënten [28, 29]. Hoewel er aanwijzingen zijn voor gunstige effecten [30], ontgaat is de relevantie van deze studies om de effectiviteit van de SlaapDetox mee te onderbouwen onduidelijk. De SlaapDetox is immers niet bedoeld voor mensen met kanker.
SlaapDetox versus vasten
Het voornaamste aan de SlaapDetox is de vastenperiode van zes dagen waarin je dagelijks zeven maaltijdshakes drinkt om het lichaam van ‘voldoende‘ energie te voorzien en om honger te voorkomen. Het is dus niet een vorm van intermittent fasting. De vraag is of je ook door gewoon zes dagen te vasten (tot 600 kcal/dag) de slaapkwaliteit kunt verbeteren. Daar is helaas nauwelijks onderzoek gedaan.
Er is wel wat onderzoek gedaan naar het effect van ‘intermittent fasting‘ (Ramadan) op de slaap, maar dat is een wat andere manier van vasten. Een pilot-studie uit 2003 komt het meest bij de SlaapDetox in de buurt [31]. Daarin volgden 13 gezonde deelnemers een vastenperiode van zeven dagen. Op die dagen mocht alleen 200 ml fruitsap en 150 ml groentesoep gedronken en gegeten worden, in totaal goed voor zo’n 300 kcal/dag. Voorafgaand aan de vastenperiode volgde de deelnemers een pre-vastenperiode van 3 dagen waarin de calorie-inname werd verminderd tot 1.200-1.400 kcal/dag. Na de vastenperiode volgde de deelnemers een post-vastenperiode van 3 dagen waarin weer toegewerkt werd naar de gebruikelijke voedingsinname. Tijdens de vastenperiode daalde het lichaamsgewicht van 66,5 kg naar 63,0 kg. De bloeddruk daalde van 120/79 naar 113/72. De arousals en beenbewegingen namen af en de subjectieve slaapkwaliteit en alertheid overdag verbeterde. Opgemerkt moet wel worden dat dit een pilot-studie was met een klein aantal deelnemers en geen controlegroep waardoor de bewijskracht gering is. Het zou interessant zijn geweest wanneer er een groep naast liep die de SlaapDetox volgde en om dan naar de verschillen te kijken. Hebben de maaltijdshakes en het darmopbouwpakket dan een meerwaarde?
Wat ook mogelijk is, is dat de slaapkwaliteit tijdens een vastenperiode verbetert omdat wordt afgezien van cafeïne, alcohol en andere stimulerende en prikkelende stoffen. En bij de SlaapDetox zit ook een e-book met waarschijnlijk adviezen voor een goede nachtrust (denk aan: op tijd naar bed, geen schermtijd vlak voor het slapen gaan, goede temperatuur in de slaapkamer met frisse lucht, verminder stress, sport niet te intensief in de avond, sta op tijd op de volgende dag). Of vasten/energiebeperking op zichzelf effect heeft op de slaap is onduidelijk [32]:
“Overall, it is reasonable to suggest that calorie restriction influences sleep architecture over longer durations; nevertheless, research is limited on this topic and further investigation is warranted.”
Wouterson geeft aan dat meer dan 80% van de hormonen die je goed laten slapen in de darm worden geproduceerd. Belangrijke hormonen die bij de slaap betrokken zijn, zijn serotonine en melatonine. Melatonine wordt gevormd uit serotonine en serotonine wordt weer gevormd uit het aminozuur tryptofaan. Serotonine wordt inderdaad voor meer dan 80% door darmcellen geproduceerd. De productie van melatonine vindt echter in de pijnappelklier plaats. Volgens de theorie van Wouterson mag verwacht worden dat door de SlaapDetox de serotoninespiegel stijgt [11]:
“Je lichaam ontwikkelt een biofilm in de darmen (net zoals bijvoorbeeld in de mond in de vorm van tandplak). Met behulp van de SlaapDetox verwijdert je lichaam de schadelijke biofilm. Je darmen krijgen dan volop de ruimte om te herstellen van de ontstekingen en wondjes die de biofilm heeft achtergelaten. Hierdoor worden de voedingsstoffen veel beter door je lichaam opgenomen en worden de hormonen om goed te slapen (serotonine en melatonine) weer optimaal aangemaakt.”
Of dat zo is, en wat dat betekent is onduidelijk. We zien overigens dat ook tijdens de Ramadan de plasma-serotoninespiegel stijgt [33]. Energiebeperking (met voldoende tryptofaan in de voeding) kan hierbij een rol spelen.
Effect van vasten op de serotoninespiegel op de 14e (second) en 29e (third) dag van de Ramadan en twee dagen voor het begin van de Ramadan (first) [33].
Samenvatting
Voor een goede gezondheid is slaap belangrijk. Dat wordt weleens onderschat omdat de meeste aandacht vaak uitgaat naar gezonde voeding en voldoende beweging. Floris Wouterson zet zich in voor een betere slaaphygiëne en dat is een goede zaak. Dat doet hij onder andere door verschillende paketten van zijn SlaapDetox aan te bieden. Dat is een vastenkuur van zes dagen met maaltijdshakes, eventueel aangevuld met beleleiding en een ‘darmopbouwpakket‘. Daarmee zou je de schadelijke biofilm uit je darmen verwijderen, wat onder andere zou leiden tot: makkelijker in slaap vallen, dieper slapen, sterker immuunsysteem, minder ziekte, betere opname van voedingsstoffen, een mooiere huid en het vertragen van veroudering. Een onderbouwing ontbreekt echter en kan ook niet door Wouterson gegeven worden. Dat wil niet zeggen dat kortdurend vasten niet voor objectieve en subjectieve verbeteringen kan zorgen. Die zijn echter tijdelijk en staan los van een verwijderde biofilm.