Verhoogt rood vlees het LDL-C sterker dan wit vlees (gevogelte) en plantaardige eiwitten? Ronald Krauss en zijn groep hebben dit onderzocht in een gecontroleerde voedingsstudie. De resultaten zijn gepubliceerd in het ‘American Journal of Clinical Nutrition’ [1].
De studie
Aan de studie deden 177 gezonde deelnemers mee (21-65 jaar, BMI 20-35 kg/m²). Ze begonnen met een run-in periode van twee weken, waarin een typisch Amerikaans dieet werd gegeten (49 en% koolhydraten, 14 en% eiwitten en 37 en% vetten). Daarna werden de deelnemers in twee groepen verdeeld: een laag verzadigd vetdieet (groep 1) en een hoog verzadigd vetdieet (groep 2). Beide groepen volgden drie verschillende diëten met eiwitten afkomstig van rood vlees, wit vlees of planten.
| Verzadigd vet (en%) | Eiwit (en%) | Koolhydraten/vet (en%) | |
| Groep 1 Laag verzadigd vet | |||
| Dieet 1 Rood vlees | 8 | 26 12 van rood vlees 4 van groenten 9 van zuivel en eieren | 39/35 |
| Dieet 2 Wit vlees | 7 | 23 11 van wit vlees 4 van groenten 9 van zuivel en eieren | 46/31 |
| Dieet 3 Plantaardige eiwitten | 7 | 25 16 van plantaardige eiwitten 16 van groenten 9 van zuivel en eieren | 41/34 |
| Groep 2 Hoog verzadigd vet | |||
| Dieet 1 Rood vlees | 13 | 24 12 van rood vlees 4 van groenten 9 van zuivel en eieren | 41/35 |
| Dieet 2 Wit vlees | 14 | 24 12 van wit vlees 4 van groenten 9 van zuivel en eieren | 42/35 |
| Dieet 3 Plantaardige eiwitten | 14 | 24 15 van plantaardige eiwitten 15 van groenten 9 van zuivel en eieren | 41/37 |
Ieder dieet duurde vier weken en ze waren van elkaar gescheiden door een washout-periode van 2-7 weken. Deze periode was zo ruim omdat ze rekening wilden houden met langere vakanties van de deelnemers.
Het rood vlees bestond uit (niet grasgevoerd) rund en varken, het wit vlees bestond uit kip en kalkoen. Al het vlees was onbewerkt en mager. Zichtbaar vet werd eraf gesneden en het vel van de kip en kalkoen werd verwijderd. De plantaardige eiwitten kwamen van peulvruchten, granen, noten en (isoflavonevrije) sojaproducten. Het aantal calorieën werd individueel berekend en was gebaseerd op gewichtsbehoud (±3% van het startgewicht).
Alle deelnemers ontvingen het voedsel, behalve het groente en fruit vanwege de versheid. Het verschil in verzadigd vet tussen groep 1 en groep 2 werd voornamelijk bereikt door het gebruik van volle zuivelproducten en boter. In het laag verzadigd vetdieet (groep 1) werd een deel van de verzadigde vetten vervangen door enkelvoudig onverzadigde vetten.
De primaire uitkomstmaten waren:
- LDL-C
- ApoB
- Small en medium LDL-partikels (atherogener dan large LDL-partikels)
- De verhouding totaal cholesterol/HDL-C
De resultaten
- In totaal hadden 113 deelnemers alle drie de diëten gevolgd (52 in groep 1 en 61 in groep 2), wat een uitval is van 36%.
- Gedurende de studie bleef iedereen op zijn/haar startgewicht.
- Het eten van rood en wit vlees resulteerden in een hoger LDL-C en apoB dan het eten van plantaardige eiwitten en dit was onafhankelijk van de hoeveelheid verzadigd vet. Deze verhoging was geassocieerd met een hogere concentratie large LDL-partikels en niet met small en medium LDL-partikels.
- Er was geen verschil in de primaire uitkomstmaten tussen het eten van rood vlees en wit vlees.
- Het volgen van het hoog verzadigd vetdieet resulteerden in een hoger LDL-C en apoB dan het eten van het laag verzadigd vetdieet en dit was onafhankelijk van de eiwitbron. Deze verhoging was geassocieerd met een hogere concentratie large LDL-partikels en niet met small en medium LDL-partikels.
- De eiwitbron en de verzadigd vetinname had geen invloed op de bloeddruk, nuchtere glucosespiegel en endotheelfunctie (EndoPAT).
Opmerkingen
- De deelnemers hadden relatief kort de verschillende diëten gevolgd (4 weken).
- De effecten op de bloedlipiden zijn niet te vertalen naar het risico op hart- en vaatziekten.
- In de studie kregen de deelnemers alleen mager vlees. De resultaten konden anders zijn geweest wanneer ze vettere vleessoorten gekregen zouden hebben.
- De duur van de washout-perioden varieerde sterk (2-7 weken). Bij deelnemers met een langere washout-periode was er meer tijd voor de bloedlipiden om terug te gaan naar de uitgangswaarde. Dit kan de resultaten hebben beïnvloed.
- Twee eerdere studies van de groep van Krauss [2, 3] hebben laten zien dat een hoge verzadigd vetinname juist de concentratie small en medium LDL-partikels laat toenemen vergeleken met een lage verzadigd vetinname en niet de large LDL-partikels [1]:
“The present findings contrast with those of a previous report from our laboratory showing that in conjunction with a diet high in beef protein (11% E), consumption of high compared with low SFA resulted in significantly increased concentrations of medium-sized LDL, with a lesser but significant increase in small LDL.”
“In another recent study in 53 individuals selected for a predominance of small LDL (LDL subclass phenotype B), consumption of a moderate-carbohydrate (39% E) very high-SFA diet (18% E) in conjunction with mixed protein sources also resulted in increases in medium- and small sized LDL, with no significant increase in larger LDL.”
- Een eerdere publicatie van deze studie laat zien dat het eten van rood vlees, maar niet van wit vlees en plantaardige eiwitten, het trimethylamine N-oxide verhoogde (TMAO = risicofactor voor hart- en vaatziekten) [4]. De oorzaken daarvaan zijn mogelijk een toegenomen productie van trimethylamine door darmbactiën (TMA = precursor van TMAO) en een verminderde uitscheiding van TMAO door de nieren.
- Sponsor: ‘National Heart, Lung, and Blood Institute‘ (NHLBI), onderdeel van het ‘National Institutes of Health‘ (NIH).
Conclusie
De resultaten van deze studie zijn in overeenstemming met de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad uit 2015 [5]:
“Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon …”
“Een effect op het LDL-cholesterol van de vervanging van mager rood vlees door mager
wit vlees is onwaarschijnlijk.”
Vergelijkbare resultaten worden ook gevonden in een recente meta-analyse [6]:
“Substituting red meat with high-quality plant protein sources, but not with fish or low-quality carbohydrates, leads to more favorable changes in blood lipids and lipoproteins.”
Deze studie laat echter niet zien wat het verschil is in het risico op hart- en vaatziekten tussen het eten van rood vlees en wit vlees.