De gezondheidsvoordelen van medicinale cannabis en CBD-olie

In de cannabisplant (wietplant) zitten verschillende bioactieve stofjes. De bekendste zijn THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol). THC heeft een psychoactieve werking en CBD niet. Wiet en hasj bevatten zowel THC als CBD, net als de meeste medicinale cannabisproducten die op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn. Er zijn aanwijzingen dat medicinale cannabis werkzaam is bij een aantal gezondheidsklachten. Er zijn ook voedingssupplementen en gezondheidsproducten die alleen CBD bevatten. Het bekendste is CBD-olie. In medicinale vorm kan een hoge dosering CBD helpen bij een aantal zeldzame vormen van epilepsie. Er is echter (nog) onvoldoende tot geen bewijs dat CBD-olie werkzaam is bij andere gezondheidsklachten, gezondheidsklachten kan voorkomen of de sportprestaties kan verbeteren. Dergelijke claims mogen mogen ook niet gemaakt worden in commerciële mededelingen.

Inhoud

1. De cannabisplant
2. Cannabinoïden en hun receptoren
   2.1 De endocannabinoïden
   2.2 De fytocannabinoïden
   2.3 Het endocannabinoïdensysteem
3. Cannabisproducten
4. CBD als voedingssupplement
5. De gezondheidsvoordelen van cannabinoïden
   5.1 Aanwijzingen voor een gunstig effect
   5.2 Onvoldoende aanwijzingen voor een gunstig effect
6. De gezondheidsvoordelen van CBD
   6.1 CBD bij epilepsie
   6.2 CBD bij andere aandoeningen
7. Opmerkingen bij het onderzoek naar cannabinoïden
8. Klopt het label op CBD-producten?
9. Veiligheid van cannabis en CBD
10. CBD-olie en de Opiumwet
11. CBD-olie en de regelgeving voor gezondheids- en medische claims

Samenvatting

Verspreid in ons lichaam zijn minstens twee soorten cannabinoïdereceptoren aanwezig: CB1 en CB2. Ze bevinden zich in onder andere het zenuwstelsel, immuunsysteem, de geslachtsorganen, het maag-darmkanaal, de bijnier, de hypofyse, het hart, de longen en de urineblaas. De stoffen die aan die receptoren kunnen binden heten cannabinoïden. Cannabinoïden zijn zo betrokken bij uiteenlopende fysiologische processen, waaronder eetlust, pijnbeleving, misselijkheid, braken, spierspanning, angst, stemming en geheugen. Daarnaast zijn er werkingsmechanismen bekend van cannabinoïden die buiten de cannabinoïdereceptoren vallen. Er zijn wat oorsprong betreft twee soorten cannabonoïden. Het lichaam kan ze aanmaken of de cannabisplant:

• Endocannabinoïden. Dit zijn cannabonoïden die ons lichaam zelf aanmaakt (endo = inwendig). De bekendste zijn anandamide en 2-AG.
• Fytocannabinoïden. Dit zijn cannabinoïden die in de bloemtoppen van de cannabisplant zitten en daardoor ook in wiet en hasj (fyto = plant). De bekendste zijn THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidol). THC is een psychoactieve stof waar je high van kunt worden. CBD daarentegen is geen psychoactieve stof. CBD kan de werking van THC wel beïnvloeden.

De fytocannabinoïden THC en CBD zijn interessant omdat ze bij verschillende medische klachten verlichting zouden kunnen geven. Om die reden is er medicinale cannabis die alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar is. Een voordeel van medicinale cannabis is dat de hoeveelheden THC en CBD gestandaardiseerd zijn. Je weet dus precies wat je binnenkrijgt. Een nadeel kan zijn dat niet iedereen ervoor in aanmerking komt. Het bewijs is niet overtuigend, maar er zijn aanwijzingen dat THC of THC/CBD verlichting kan bieden bij chronische en neurologische pijn, pijn bij kanker, misselijkheid/braken bij chemotherapie en spierspasticiteit bij multiple sclerose. De precieze dosering en toedieningsvorm (verdampen, monddruppels, thee, roken, eten) is vaak nog onduidelijk.

De laatste tijd zijn voedingssupplementen en gezondheidsproducten met CBD populair. In die producten mag nauwelijks THC zitten, waardoor je er niet high van wordt en het in Nederland verkocht mag worden. Het bekendste CBD-product is waarschijnlijk CBD-olie. Ook van CBD-olie wordt weleens gezegd dat het bij verschillende medische klachten verlichting kan bieden, waarbij wordt meegelift op de positieve resultaten van medicinale cannabis mét THC. Dat is niet eerlijk. Er zijn aanwijzingen dat een hoge dosering CBD werkzaam is voor de behandeling van enkele zeldzame vormen van epilepsie. Het gaat dan om het geneesmiddel Epidiolex, dat uitsluitend op doketersvoorschrift verkrijgbaar is. De behandeling moet bovendien worden gestart door en plaatsvinden onder toezicht van een arts met ervaring in de behandeling van epilepsie. Voor de behandeling van andere medische klachten is er onvoldoende of geen bewijs, hoewel (commerciële) artikelen op internet soms anders doen vermoeden.

Voor het gebruik van gezondheids- en medische claims over CBD in commerciële mededelingen is er regelgeving. Die is bedoeld om misleiding van de consument tegen te gaan en om oneerlijke concurrentie te voorkomen. Beide soorten claims mogen niet gemaakt worden voor CBD-olie of andere producten met CBD, maar niet iedereen houdt zich daaraan.

1. De cannabisplant

De cannabisplant behoort net als de hopplant (Humulus lupulus) tot de hennepachtigen (Cannabacea). Dit is een sterke , tweeslachtige éénjarige plant, die bijna overal kan overleven. Tweeslachtig wil zeggen dat er zowel vrouwelijke als mannelijke bloemtoppen zijn, die op aparte planten voorkomen. De vrouwelijke variant is sterk vertakt en kan wel 3-4 meter hoog worden. De mannelijke variant is minder vertakt en wordt minder hoog.

Er is discussie hoeveel soorten cannabis er bestaan. Soorten die genoemd worden zijn Cannabis sativa,
Cannabis indica, Cannabis ruderalis en Cannabis Afghanica. In de wetenschap is er echter consensus dat er maar één soort is, met verschillende variëteiten (cultivars) [1]. Een andere indeling die gemaakt kan worden is in samenstelling van de cannabinoïden:

• Cannabisplanten waarin THC overheerst
• Cannabisplanten waarin CBD overheerst
• Intermediaire cannabisplanten

Met name de vrouwelijke cannabisplant rijkelijk bezaaid met uitstulpende kliertjes (trichomen) op de bloemtoppen die hars uitscheiden. Sommige kliertjes hebben de vorm van haartjes, andere hebben de vorm van een champignon. Met name de champignonvormige trichomen bevatten in de kop hars met cannabinoïden en terpenen. 

Een close-up van een champignonvormig trichoom (links) en trichomen verspreid op de cannabisplant (rechts).

De hars beschermt de plant tegen insecten, schimmels vraat en weersinvloeden. Na bevruchting neemt de productie van hars af. In die hars zitten de cannabinoïden die in het lichaam fysiologische effecten hebben. Het gaat dan met name om tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD) [1]. THC is een psychoactieve stof die verantwoordelijk is voor het high worden na het gebruik van cannabis. CBD heeft geen psychoactieve werking en is tegenwoordig populair als voedingssupplement. Afhankelijk van de variëteit van de plant kan 0-95% van de cannobinoïden uit CBD bestaan [1].

Naast de cannabinoïden zitten er nog vele andere stoffen in de cannabisplant, waaronder terpenen (myrceen, alfa-pineen en bèta-caryofylleen), die verantwoordelijk zijn voor de kenmerkende wietgeur en mogelijk  bijdragen aan de medicinale werking [2]. Cannabisextracten kunnen daardoor andere eigenschappen hebben dan geïsoleerde cannabinoïden (THC en CBD). Ook de verhouding tussen THC en CBD lijkt een rol te spelen bij het uiteindelijke (medicinale) effect.

Gemiddelde hoeveelheden THC, CBD en CBN in cannabisproducten in procenten (%) [1]. Steekproef genomen in december 2020 en januari 2021 bij 50 Nederlandse coffeeshops.

2. Cannabinoïden en hun receptoren

Cannabinoïden komen zowel in ons eigen lichaam als in de cannabisplant voor. We noemen ze respectievelijk endocannabinoïden (endo = inwendig) en fytocannabinoïden (fyto = plant). Ze hebben effect in ons lichaam na te zijn gebonden aan de (G-eiwit gekoppelde) cannabinoïden-receptoren, hoewel ze ook kunnen binden aan PPAR (Peroxisome Proliferator-Activated Receptors ) en TRPV1 (Transient Receptor Potential V1). De cannabinoïden zijn betrokken bij onder andere de eetlust, pijnbeleving, misselijkheid, braken, spierspanning, angst, stemming en geheugen.

2.1 De cannabinoïden-receptoren

De cannabinoïden-receptoren bevinden zich zowel in het celmembraan als intracellulair en zijn waarschijnlijk meer dan 600 miljoen jaar oud. Ze waren er dus eerder dan de cannabisplant, die nog maar 36 miljoen jaar oud is [3]. Dat wijst op een fysiologische functie van die receptoren die los staat van de cannabinoïden in de cannabisplant. Na het binden aan deze receptoren vinden er intracellulaire processen plaats waardoor de afgifte van verschillende neurotransmitters geremd of gestimuleerd worden (acetylcholine, dopamine, gamma-aminoboterzuur (GABA), glutamaat, serotonine, noradrenaline en lichaamseigen opioïden).

De twee belangrijkste cannabinoïden-receptoren zijn CB1 en CR2. De werking van de CB1-receptor is tussen 1988-1990 ontdekt en die van de CB2-receptor in 1993 [4-6]. De CB1-receptoren bevinden zich voornamelijk in het centrale en perifere zenuwstelsel, maar ook in immuuncellen, de geslachtsorganen, het maag-darmkanaal, sympathische ganglia, de bijnier, de hypofyse, het hart, de longen en de urineblaas [7]. Ze zijn betrokken bij de eetlust en het geheugen. CB2-receptoren bevinden zich in het perefifre zenuwstelsel en het immuunsysteem. 

Door het effect op de eetlust heeft Sanofi-Aventis het medicijn rimonabant (Acomplia^®) ontwikkeld. Dit medicijn grijpt in op de CB1-receptor en remt daarmee de eetlust. Studies laten ook daadwerkelijk gunstige effecten op het lichaamsgewicht en cardiovasculaire risicofactoren zien [8, 9].  In 2006 werd rimonabant door de Europese Commissie goedgekeurd en het werd gezien als een veelbelovende behandeling van obesitas. Dit duurde echter tot 2008 totdat bleek dat het ook het risico op psychische problemen verhoogde, waaronder depressie en angstklachten [9]. Daardoor was er in de studies ook veel uitval. Rimonabant is toen van de markt gehaald.

Ziektemodellen waarin activering van CB1 en/of CB2-receptor de klinische symptomen lijkt te verbeteren of de progressie ervan lijkt te vertragen [10].

2.2 De endocannabinoïden

Ons lichaam kan uit lange meervoudig onverzadigde vetzuren op een snelle manier cannabinoïden aanmaken. Die worden dan endocannabinoïden genoemd. Het zijn lipiden die overeenkomsten hebben met het vetzuur arachidonzuur en dienst doen als neurotransmitter. De belangrijkste twee zijn: anandamide en 2-Arachidonoyl Glycerol (2-AG).

De enzymen die daarbij betrokken zijn, zijn respectievelijk N-arachidonoyl phosphatidyl ethanolamine phospholipase D‐like (NAPE-PLD) en diacylglycerol lipase (DAGL). Anandamide is genoemd naar het Sanskriet woord voor ‘gelukzaligheid’ (ananda). In tegenstelling tot veel andere neurotransmitters die worden gesynthetiseerd en opgeslagen in blaasjes, worden endocannabinoïden na neuronale activering, in het einde van de synaps gesynthetiseerd.

Endocannabinoïden vertonen een grote gelijkenis met THC en binden op een vergelijkbare manier aan de CB-receptoren. Ze spelen een rol bij het uitdoven van herinneringen aan negatieve gevoelens en pijn. Er is bijvoorbeeld gevonden dat bij het post-traumatisch stresssyndroom, depressie en bepaalde vormen van chronische pijn de aanmaak van endocannabinoïden is vermindert of de concentratie ervan in het bloed lager is [11-13]. De endocannabinoïden worden snel afgebroken door enzymen. Anandamide door Fatty acid amide hydrolase (FAAH) en 2-AG door Mono Acyl Glycerol Lipase (MAGL). Interessant is dat CBD het enzym FAAH remt waardoor het anandamide-niveau kan stijgen en indirect CB1 gestimuleerd kan worden. Naast een effect op de CB-receptoren hebben endocannabinoïden ook effect op TRPV1. Dit is een G-eiwit gekoppelde receptor die met name in perifere zenuwcellen voorkomt en betrokken is bij pijnsensatie. 

Werking van de endocannabinoïden anandamide en 2-AG op verschillende receptoren van het endocannabinoïdsysteem [1].

2.3 De fytocannabinoïden

In de cannabisplant zitten ruim 100 fytocannabinoïden. Dit zijn stoffen die in de bladeren en bloemen van de cannabisplant worden aangemaakt en kunnen binden aan de cannabidiol-receptoren in ons lichaam. De drie belangrijkste zijn: tetrahydrocannabinol (THC), cannabidiol (CBD) en cannabinol (CBN).

De drie belangrijkste fytocannabinoïden lijken structureel erg op elkaar, maar er zijn wel duidelijk verschillen in in werkzaamheid. THC heeft een psychoactieve werking en is verantwoordelijk voor het high worden. CBD heeft geen psychoactieve werking en een lagere affiniteit met de CB1 en CB2-receptorten dan THC. In bepaalde situaties is het een negatieve allosterische modulator van de CB1-recptor, wat wil zeggen dat het de vorm van de receptor kan veranderen waardoor agonisten er moeilijker aan kunnen binden. CBN heeft een zwakke psychoactieve werking. Het in kleine hoeveelheden in verse cannabis. Na verloop van tijd en onder invloed van ultraviolet licht en warmte vervalt THC tot CBN waardoor het gehalte ervan toeneemt. Naast een effect op de CB-receptoren hebben fytocannabinoïden ook effect op TRPV1. Dit is een G-proteïne-gekoppelde receptor die met name in perifere zenuwcellen voorkomt en betrokken is bij pijnsensatie.

In combinatie met THC kan CBD wel bepaalde aspecten van een high versterken of verzwakken [1]. Omdat CBD zelf geen psychoactieve werking heeft, maar wel medicinale effecten zou kunnen hebben, is er veel interesse in voedingssupplementen met CBD, waaronder CBD-olie.

Werking van de fytocannabinoïden THC, CBD, en CBN op verschillende receptoren van het endocannabinoïdsysteem [1].

2.4 Het endocannabinoïdensysteem

De cannabisreceptoren, de endocannabinoïden (anandamide), de enzymen die betrokken zijn bij de aanmaak en afbraak van cannabinoïden en het netwerk van zenuwcellen vormen samen het endocannabinoïdsysteem. Dit complexe systeem heeft een natuurlijke spanning doordat de CB-receptoren continu licht worden geactiveerd door endocannabinoïden [16]. Dat betekent dat de transmissie van neurotransmitters continue enigszins wordt geremd. Inname van fytocannabinoïden met een partiële agonistische werking versterken dit effect en een sterke agonist kan de transmissie volledig blokkeren.

Het cannabinoïdensysteem is betrokken bij verschillende lichaamsfuncties. Het speelt onder andere een rol bij de immuunrespons, voedselopname, cognitieve processen, pijn, emoties, waarneming, beloning, motorische coördinatie, lichaamstemperatuur en het slaap/waak-ritme [1]. Fytocannabinoïden kunnen hierop ingrijpen en gewenste of ongewenste effecten hebben.

3. Cannabisproducten

Van de cannabisplant kunnen uiteenlopende producten worden gemaakt, waaronder hasj en wiet, maar ook kleding, tassen, cosmetica, papier, touwen, matten, kussens, voedingsmiddelen (CBD-thee), voedingssupplementen (CBD-olie, -capsules, -pasta) en gezondheidsproducten (CBD-pleisters, -zalven). Wanneer het om industriële toepassingen gaat spreekt men niet over cannabis, maar over hennep.

Het meest bekend zijn wellicht de producten van de cannabisplant die als softdrugs worden gebruikt, waaronder wiet en hasj. Wiet (marihuana) bestaat uit de gedroogde en verkruimelde bloemtoppen en bladeren. Hasj bestaat uit samengeperste harskorrels en is daardoor kleveriger en rijker aan cannabinoïden.

Omdat de cannabinoïden in cannabis een fysiologische werking hebben, zijn er ook medicinale cannabisproducten op de markt die alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn. Men kan ervoor in aanmerking komen wanneer gangbare behandelingen en medicijnen niet of niet voldoende effect hebben of wanneer ze teveel ongewenste bijwerkingen hebben. De cannabisplanten die gebruikt worden voor medicinale cannabis worden onder gecontroleerde omstandigheden gekweekt en verwerkt waardoor de samenstelling bekend is. Deze medicinale cannabisproducten zijn bij twee apotheken verkrijgbaar:

• Transvaal Apotheek in Den Haag
• Clinical Cannabis Care in Breukelen

Samenstelling van medicinale cannabisproducten in Nederland [17-18].
Flos = de hele, gedroogde bloemtop; granulaat = kleine deeltje cannabis.

Samenstelling van medicinale cannabisproducten in het buitenland.

4. CBD als voedingssupplement

Als voedingssupplement is CBD-olie populair. De THC is er dan (bijna) volledig uitgehaald waardoor je er niet high van zult worden. Het zou wel verbetering kunnen geven bij uiteenlopende gezondheidsklachten (voorbeeld, voorbeeld). In een Amerikaanse enquête onder 2.409 CBD-gebruikers gaf 62% aan het te gebruiken voor de behandeling van een medische aandoening [19]. In de top 3 stonden pijn, angst en depressie. De overige 38% gebruikte het voor de algemene gezondheid.

CBD is verkrijgbaar als olie in de vorm van druppels, capsules en sprays en als crème/pasta. De druppels moet je met een pipetje onder de tong druppelen. Een voordeel daarvan is dat de CBD snel via het slijmvlies door de bloedbaan wordt opgenomen. De biobeschikbaarheid via de orale weg wordt namelijk geschat op 6%, wat komt door een aanzienlijk first pass effect in de lever [20].

De sterkte van de capsules en oliën varieert. Een capsule bevat doorgaans 10-25 mg CBD. In een flesje wordt de sterkte uitgedrukt in het percentage CBD dat de olie bevat, dat loopt van 0,2 tot 18%. In een flesje van 30 ml (ca. 600 druppels) met 10% CBD zit dus 3.000 mg CBD. 

Hoeveel CBD zit er ongeveer in een druppel?

• 2,5% CBD olie: 1,25 mg CBD per druppel
• 5% CBD olie: 2,5 mg CBD per druppel
• 10% CBD olie: 5 mg CBD per druppel
• 16% CBD olie: 9 mg CBD per druppel

Met een dosering van tweemaal daags drie druppels doe je er 100 dagen mee. De prijs van zo’n flesje van 30 ml ligt tussen de €100 en €250.

5. De gezondheidsvoordelen van cannabinoïden

Door wat we weten over het endocannabinoïdensysteem en de resultaten uit in vitro- en dierstudies zijn er sterke aanwijzingen dat cannabinoïden medische toepassingen kunnen hebben. Eerst ging de aandacht voornamelijk uit naar THC en dacht men dat CBD geen werking had. Dat veranderde nadat diermodellen wisselende resultaten van cannabis lieten zien die niet aan de verschillende hoeveelheden THC konden worden toegeschreven. Op dat moment ontstond het vermoeden dat CBD toch een werking zou kunnen hebben. Aanvankelijk verliep in Amerika het onderzoek naar cannabis en cannabinoïden moeizaam door de Schedule 1 status. Daaronder vallen medicijnen die a) een hoog risico op misbruik hebben, b) niet officieel erkend zijn als medische behandeling en c) niet veilig genoeg bevonden zijn om onder medisch toezicht te gebruiken. Dat maakt het onderzoek ernaar lastig.

Naast gebruikservaringen zijn er inmiddels verschillende systematic reviews met en zonder meta-analyses verschenen waarin gekeken is naar de medische toepassingen van cannabinoïden. In deze studies is vaak THC, de combinatie van THC/CBD of andere cannabisproducten gebruikt, waardoor moeilijk uitspraken kunnen worden gedaan over CBD afzonderlijk. Onderstaande tabel geeft op basis van systematic reviews, vaak met een meta-analyses (2015 t/m 2021), een overzicht van aandoeningen waarvoor wel of niet voldoende aanwijzingen zijn (op basis van humane interventiestudies) dat cannabis en cannabinoïden een gunstig effect kunnen hebben. 

Overzicht van gezondheidsproblemen waarvoor wel of niet voldoende aanwijzingen zijn dat cannabinoïden zouden kunnen helpen [21-76]. LGS = Lennox-Gastaut-syndroom, DS = syndroom van Drave, TSC = tubereuze sclerose complex).
* CBD (Epidiolex) wordt gebruikt in aanvulling op clobazam voor de behandeling van patiënten vanaf twee jaar met het syndroom van Lennox-Gastaut of het syndroom van Dravet. Epidiolex wordt bij patiënten van twee jaar en ouder ook gebruikt voor de behandeling van tubereuze sclerose complex (TSC) naast andere epilepsiebehandelingen.

Dit komt overeen met een rapport uit 2018 van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug
Addiction (EMCDDA) uit 2018, dat een agentschap is van de Europese Unie [77].

Samenvatting van het bewijs voor medicinale cannabis/cannabinoïden bij verschillende gezondheidsproblemen volgens het EMCDDA (klik op de tabel voor een vergroting) [77].

5.1 Aanwijzingen voor een gunstig effect

Hieronder volgen conclusies uit systematic en reviews en meta-analyses waaruit in het het algemeen blijkt dat er aanwijzingen zijn cannabinoïden een gunstig effect kunnen hebben voor de betreffende aandoening.

5.2 Onvoldoende aanwijzingen voor een gunstig effect

Hieronder volgen conclusies van systematic en reviews en meta-analyses waaruit in het het algemeen blijkt dat er onvoldoende bewijs is dat cannabinoïden een gunstig effect hebben voor de betreffende aandoening. Dat kan ook komen door een gebrek aan studies.

6. De gezondheidsvoordelen van CBD

Maar een beperkt aantal mensen komt voor medicinale cannabis in aanmerking. Dat is anders voor producten met alleen CBD erin. Die kan iedereen zonder doktersvoorschrift kopen. Het meest populair is CBD-olie, wat volgens verschillende blogs werkzaam is bij uiteenlopende gezondheidsklachten. Wanneer in artikelen of studies over CBD geschreven wordt moet goed gelet worden of het daadwerkelijk over CBD gaat. Niet zelden wordt er namelijk ook verwezen naar THC of THC/CBD waardoor de resultaten niet toepasbaar zijn op CBD-olie (zie artikel over HappyHealthy.nl).

Vanuit moleculaire mechanismen zijn er wel aanwijzingen dat CBD bepaalde gezondheidsklachten zou kunnen verminderen [79]. Moleculaire mechanismen zijn interessant, maar uiteindelijk zal dit moeten worden bevestigd in experimentele humane studies. Hoewel een interventie met CBD-olie relatief eenvoudig is, is er een gebrek aan dergelijke studies waardoor er nog veel onduidelijkheid is [80]. Een uitzondering is het effect van CBD tegen bepaalde vormen van epilepsie.

6.1 CBD bij epilepsie

De eerste aanwijzingen dat CBD een rol zou kunnen spelen bij de behandeling van epilepsie komen van een kleine studie uit 1980 met 15 deelnemers [81]:

“In phase 2 of the study, 15 patients suffering from secondary generalized epilepsy with temporal focus were randomly divided into two groups. Each patient received, in a double-blind procedure, 200-300 mg daily of CBD or placebo. The drugs were administered for along as 4 1/2 months. Clinical and laboratory examinations, EEG and ECG were performed at 15- or 30-day intervals. Throughout the experiment the patients continued to take the antiepileptic drugs prescribed before the experiment, although these drugs no longer controlled the signs of the disease. All patients and volunteers tolerated CBD very well and no signs of toxicity or serious side effects were detected on examination. 4 of the 8 CBD subjects remained almost free of convulsive crises throughout the experiment and 3 other patients demonstrated partial improvement in their clinical condition. CBD was ineffective in 1 patient. The clinical condition of 7 placebo patients remained unchanged whereas the condition of 1 patient clearly improved.”

Inmiddels zijn er vijf fase 3 RCT’s afgerond waarin gevonden wordt dat een medicinale vorm van CBD (Epidiolex) effectief is in het verlagen van het aantal aanvallen bij bepaalde zeldzame vormen van epilepsie, namelijk [82-86]:

• Het Lennox-Gastaut-syndroom (LGS)
• Het syndroom van Dravet (DS)
• Tubereuze Sclerose Complex (TSC)

Ook in meta-analyses worden gunstige effecten gevonden [49, 87-92]. Epidiolex is echter niet zomaar te vergelijken met CBD-supplementen. Je kunt dus niet stellen dat het gebruik van CBD-olie dat als supplement verkrijgbaar is ook effectief is tegen (andere vormen van) epilepsie.

Het werkingsmechanisme erachter is echter nog niet helemaal opgehelderd [93]. Een vermoeden uit pre-klinisch onderzoek is dat CBD dit doet door via verschillende wegen de neuronale hyperexcitabiliteit te verminderen. Het verminderen van intracellulair Ca²⁺⁺ en het verhogen van extracellulair adenosine in de hersenen zijn twee voorbeelden daarvan (zie figuur).

In Europa en Amerika is het geneesmiddel Epidiolex  goedgekeurd door respectievelijk de European Medicines Agency (EMA) en de Food and Drug Administration (FDA) [94, 95]. Epidiolex bestaat uit sterk gezuiverde CBD (100 mg/ml), sesamolie, ethanol (79 mg/ml), benzylalcohol, propyleenglycol, vitamine E (α-tocoferol), tri-ethylcitraat, sucralose (zoetstof) en een aardbeien smaakstof. Het is geïndiceerd als aanvullende behandeling bij het Lennox-Gastaut-syndroom (LGS), het syndroom van Dravet (DS) en Tubereuze Sclerose Complex (TSC) in combinatie met het anti-epilepticum clobazam (benzodiazepinen) bij patiënten van 2 jaar en ouder. De aanbevolen startdosis is tweemaal daags 2,5 mg/kg (5 mg/kg/dag). Na één week moet die worden opgehoogd tot een onderhoudsdosis van tweemaal daags 5 mg/kg (10 mg/kg/dag). Met een onderhoudsdosering krijgt iemand van 50 kg dus 500 mg CBD binnen. Er wordt wel geadviseerd om regelmatig de leverwaarden te controleren omdat er een verband wordt gevonden met een verhoogd risico op leverproblemen.

6.2 CBD bij andere aandoeningen

In toenemende mate vindt er onderzoek plaats naar de effectiviteit van CBD bij uiteenlopende gezondheidsproblemen. Er worden positieve resultaten gevonden bij onder andere pijn, (sociale) angststoornissen, psychose en schizofrenie, wat bemoedigend is. De kwaliteit van de studies laat echter duidelijk te wensen over en de studies zijn door de heterogeniteit moeilijk met elkaar te vergelijken. De resultaten zijn bovendien wisselend en het aantal studies dat naar eenzelfde uitkomst heeft gekeken is klein. De positieve resultaten die gevonden zijn verdienen nader onderzoek, maar vooralsnog is er duidelijk onvoldoende sterk bewijs [80]:

“Human laboratory studies and clinical trials (e.g., randomized controlled trials and single-arm, open-label trials) evaluating the efficacy of CBD as a therapeutic were identified for various medical conditions, including epilepsy, anxiety, pain/inflammation, schizophrenia, various substance use disorders, post-traumatic stress disorder, and others. There is clear evidence supporting the utility of CBD to treat epilepsy. For other health conditions reviewed, evidence was often mixed and/or there was a general lack of well-powered randomized, placebo-controlled studies to draw definitive conclusions.”

Pijn

Een overzicht van placebogecontroleerde interventiestudies waarin gekeken is naar het effect van CBD op pijn(klachten) is te vinden in onderstaande tabel. Een kleine studie laat zien dat een mondspray met 20 mg CBD tot meer pijnverlichting leidde dan placebo [96]:

“CBD CME appeared to have analgesic and anti-spasticity properties in its own right. These Žndings, which require independent conŽrmation, are potentially important because CBD is nonpsychoactive and has a relatively benign adverse event proŽle.”

Deze studie werd gefinancierd door GW Pharmaceuticals dat nabiximols en Epidiolex in het assortiment heeft. De eerste auteur was de medisch directeur van dat bedrijf. Vier andere studies laten niet zien dat CBD de pijn vermindert [97-100]:

“The lack of effect of CBD by itself may just reflect either the narrow range of pain problems studied and/or the need for a substantially higher dose of CBD.” [97]

“None of the treatments had an effect greater than placebo on spontaneous or electrical pain responses … Bedrolite, a cannabis variety with a high CBD content was devoid of analgesic activity in any of the spontaneous or evoked pain models” [98]

“CBD was not superior to placebo as an adjunct medication for relieving acute non-traumatic low back pain in the emergency department.” [99]

“Pain ratings (mean ± SD) did not differ significantly after CBD application compared with placebo (5.2 ± 0.7 vs 5.3 ± 0.7, P-value 0.928), neither did the areas of hyperalgesia and allodynia differ significantly after CBD application compared with placebo (hyperalgesia 23.9 ± 19.2 cm² vs 27.4 ± 17.0 cm², P-value 0.597; allodynia 16.6 ± 13.1 cm² vs 17.3 ± 14.1 cm², P-value 0.884).” [100]

Overzicht van placebogecontroleerde interventiestudies waarin gekeken is naar het effect van CBD op pijn(klachten) vergeleken met placebo.
* analoog van Epidiolex.

In een meta-analyse uit 2021 is gekeken naar het effect van medicinale cannabis en cannabinoïden op verschillende soorten pijn [32]. Daarin is ook een subgroepanalyse gemaakt naar de effecten van THC, THC/CBD en CBD afzonderlijk. Daaruit blijkt dat THC en THC/CBD tot pijnverlichting lijden vergeleken met placebo, maar alleen CBD (n=2) niet (zie tabel).

Depressie

In een meta-analyse uit 2019 is er gekeken naar cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD (zonder THC) en depressie werd gevonden:

“No RCTs examining CBD for depression outcomes were identified.”

Angst

In een meta-analyse uit 2019 is gekeken naar het effect van cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD werd een niet significante verbetering gevonden in angst-symptomen vergeleken met placebo (SMD: –0,87; 95% CI: –2,01, 0,27) [33]:

“Two studies examined the effect of CBD – both in participants with social anxiety – and did not find a significant improvement in anxiety symptoms compared to placebo.”

In een review uit 2019 wordt aangegeven dat er studies zijn waarin op bepaalde uitkomstmaten gunstige effecten worden gevonden, maar ze wijzen ook op de beperkingen van de studies [101]:

“On the basis of the results of currently available published human studies, it is seen that CBD has demonstrated a developing role as an alternative therapy in the indications of anxiety disorders, specifically GAD, SAD, and anxiety related to PTSD. Because the majority of the reviewed studies had small sample sizes, low statistical power posed a notable limitation. Primarily adult, male patients were enrolled in the studies, with only 1 pediatric case report meeting criteria for review. In addition, several studies enrolled healthy volunteers modeling varying anxiety disorders. Very few studies that enrolled patients with an anxiety diagnosis and compared the outcomes of taking CBD with those of taking placebo were identified. Taken together, these overall study characteristics may limit the generalizability of results.”

In een systematic review uit 2020 waarin verschillende soorten studies zijn meeegenomen worden gunstige effecten gevonden, maar de auteurs wijzen ook hier op de beperkingen [102]:

“Most of the studies included in this review showed an improvement of anxiety levels after single doses of oral CBD with doses ranging from 300 to 600 mg [17-19, 21, 22, 24, 26, 27]. It is important to note that only two studies included a clinical population (SAD) while the majority involved healthy subjects. Both studies tested acute administration of CBD and found a reduction in subjective anxiety.” 

“There is a need for better designed studies to evaluate the therapeutic potential of CBD in this clinical population, possibly with chronic dosing in a relevant clinical population.”

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)

In een meta-analyse uit 2019 is er gekeken naar cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD (zonder THC) en ADHD werd gevonden:

“No studies examined the impact of CBD or medicinal cannabis on ADHD outcomes.”

Gill de la Tourette

In een meta-analyse uit 2019 is er gekeken naar cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD (zonder THC) en Gill de la Tourette werd gevonden:

“No studies examined the impact of CBD or medicinal cannabis on Tic/Tourette syndrome outcomes.”

PTST (posttraumatische stressstoornis)

In een meta-analyse uit 2019 is er gekeken naar cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD (zonder THC) en PTST werd gevonden:

“No studies examined the impact of CBD or medicinal cannabis on PTSD outcomes.”

Psychose/schizofrenie

In een meta-analyse uit 2019 is er gekeken naar cannabinoïden voor de behandeling van psychische aandoeningen [61]. Voor CBD (zonder THC) en psychoses werd gevonden:

“The remaining included psychosis RCTs examined CBD. Across the 1-2 studies that reported on primary outcomes, CBD did not significantly improve total symptoms, positive symptoms, or negative symptoms, compared to placebo or active comparators. Of the secondary outcomes, CBD led to an improvement in global functioning compared to placebo in the single study reporting this outcome (SMD=−0.62, 95%CI −1.14:−0.09; n=86)96, but did not significantly improve cognitive or emotional functioning”

In een RCT (n=36) uit 2018 leidde CBD (600 mg/dag) niet tot verbeteringen bij patiënten met chronische schizofrenie vergeleken met placebo [103]:

“At the dose studied, CBD augmentation was not associated with an improvement in MCCB or PANSS scores in stable antipsychotic-treated outpatients with schizophrenia”

In een andere RCT (n=88) uit 2018 leidde CBD in een hogere dosering (1.000 mg/dag) als aanvullende behandeling wel tot verbeteringen bij patiënten met schizofrenie vergeleken met placebo [104]:

“These findings suggest that CBD has beneficial effects in patients with schizophrenia.”

In een meta-analyse is gekeken naar de rol van CBD bij de behandeling van schizofrenie [4]. Beide bovenstaande studies zijn daarin meegenomen en daaruit blijkt dat CBD het niet significant beter deed dan placebo [105]:

• • “In the add-on therapy, cannabidiol oil was not significantly better compared to placebo in terms of overall efficacy (MD -1.07, 95% CI -2.64 to 0.49).”
    
  • “In the add-on therapy, there was not a significant difference between cannabidiol oil and placebo regarding cognition (SMD 0.09, 95% CI -0.27 to 0.45).”

In een systematic review uit 2020 waarin verschillende soorten studies zijn meeegenomen worden gunstige effecten gevonden, hoewel het onderliggende bewijs mager is (zie tekst) [105]:

“There is moderate-quality evidence that chronic and acute administration of CBD can improve psychotic symptoms in schizophrenia patients.”

Slaapproblemen

In een systematic review uit 2020 is gegekeken naar het (pre) klinisch bewijs voor cannabinoïden bij slaapproblemen [106]. Voor wat betreft humane studies met CBD worden de volgende studies aangehaald:

• Er werd een kleine case-serie gevonden met patiënten (n=4) met de ziekte van Parkinson [107]. De gebruikte dosering varieerde van 75-300 mg/dag. Op basis van deze studie kunnen geen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van CBD-olie bij slaapproblemen.
• Er werd een cross-over RCT gevonden uit 1977 waarin deelnemers met niet-klinische slaapproblemen (n=15) gedurende een week 40, 80, 160 mg CBD, 5 mg nitrazepam en placebo kregen [108]. Na inname van CBD werden de dromen minder goed onthouden. Er werden verder nauwelijks verbeteringen van de slaap gerapporteerd vergeleken met placebo. Alleen de CBD 160 mg liet een langere slaapduur zien vergeleken met placebo (zie tabel). Op basis van deze studie kunnen geen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van CBD-olie bij slaapproblemen.
• Er werd een grote case-serie gevonden (n=72), waarin 25 deelnemers slecht sliepen [109]. De gebruikte dosering varieerde van 25-175 mg/dag. Na de eerste maand rapporteerde 67% van de deelnemers een verbetering van de slaap en 25% een verslechtering. Na de tweede maand was dat respectievelijk 56 en 27%. Een placebogroep ontbrak en onduidelijk is of de veranderingen significant zijn vergeleken met baseline. Op basis van deze studie kunnen geen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van CBD-olie bij slaapproblemen.
• Er werd een case-studie gevonden van een kind van 10 jaar dat seksueel was misbruikt [110]. Op basis van deze studie kunnen geen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van CBD-olie bij slaapproblemen.

Op basis van bovenstaande, methodologisch zwakke studies, kan niet geconcludeerd worden dat CBD-olie een gunstig effect heeft bij slaapproblemen.

De ziekte van Parkinson

In een systematic review met meta-analyse is gekeken naar het effect van cannabis op motorische symptomen bij de ziekte van Parkinson [70]. Er waren twee kleine RCT’s gevonden waarin CBD is gebruikt [111, 112] die door de heterogeniteit niet geschikt waren voor een meta-analyse. Beide studies hadden een hoog risico op bias en één studie liet een gunstig effect zien [11].

Daarna is er is een kleine studie (n=13) uitgevoerd waarin gekeken is naar het effect van het CBD-medicijn Epidiolex (5-20 mg/kg/dag) bij mensen met de ziekte van Parkinson [13]. De studie bestond uit twee fasen, waarvan inmiddels de eerste fase (open label) is gepubliceerd [114]:

“CBD, in the form of Epidiolex, may be efficacious in PD, but the relatively high dose used in this study was associated with liver enzyme elevations. Randomized controlled trials are needed to investigate various forms of cannabis in PD.”

De tweede fase is een cross-over RCT, maar de resultaten daarvan zijn nog niet gepubliceerd. Aangezien het hier gaat om het medicijn Epidiolex zijn de resultaten niet zomaar te vertalen naar het gebruik van CBD-olie als supplement.

COVID-19

Door de aanwezigheid van cannabinoïdereceptoren in verschillende immuuncellen is de hypothese dat CBD werkzaam is tegen infectieziekten zoals COVID-19. Het onderzoek ernaar betreft voornamelijke dier- en vitro-studies [115-118]. Zo is in een door de media opgepikte studie gevonden dat CBD en het metaboliet 7-OH-CBD infectie met SARS-CoV-2 in menselijke longcellijnen en muizen (intraperitoneaal 20 en 80 mg/kg) remt [117]. THC deed dat niet. CBD zou kunnen werken door de virale toegang tot gastheercellen te blokkeren of in latere fasen na infectie door bijvoorbeeld de virale gen-expressie tegen te gaan.

De onderzoekers hebben vervolgens ook gekeken naar de effecten van CBD bij ongevaccineerde patienten met epilepsiegeschiedenis. Daarvoor hebben ze een groep van 1.212 patiënten (gemiddelde leeftijd ca. 18 jaar) van het National COVID Cohort Collaborative (N3C) die CBD gebruikten vergeleken met een gematchte controlegroep die geen CBD gebruikte. Daaruit is gebleken dat de groep die CBD gebruikte minder vaak een positieve SARS-CoV-2-test had dan de groep die geen CBD gebruikte (respectievelijk 6,2% en 8,9%). Deze negatieve associatie was duidelijker in analyses van twee subgroepen van 531 patiënten die waarschijnlijk CBD gebruikten op het moment van hun eerste COVID-19-tests (respectievelijk 4,9% en 9,0%). De onderzoekers waarschuwen wel ten zeerste voor de verleiding om niet-medicinale CBD als preventieve of therapeutische behandeling in te zetten zonder verdere resultaten uit goede gerandomiseerde klinische studies af te wachten [118]:

“We strongly caution against the temptation to take CBD in presently available formulations including edibles, inhalants or topicals as a preventative or treatment therapy at this time, especially without the knowledge of a rigorous randomized clinical trial with this natural product.”

Tot nu toe is er één RCT gepubliceerd, uit Brazilië [119]. De deelnemers  (n=105) met milde tot matige COVID-19 werden gedurende 14 dagen in twee groepen verdeeld:

• Standaardzorg + 300 mg CBD per dag
• Standaardzorg + placebo

Het gebruik van CBD leidde niet tot verbeteringen [119]:

“Daily administration of 300 mg CBD for 14 days failed to alter the clinical evolution of COVID-19. Further trials should explore the therapeutic effect of CBD in patients with severe COVID-19, possibly trying higher doses than the used in our study.’

Daarnaast zijn er gegevens uit studies met het geneesmiddel Epidiolex, dat uit CBD bestaat [120]. In de groepen die Epidyolex kregen werden juist vaker infecties gezien dan in de placebogroep. Ontstekingen worden dan ook vermeld als ongewenste bijwerkingen van Epidiolex. De gebruikte doseringen lagen wel hoger dan je met een CBD-supplement zal binnenkrijgen.

CBD ter preventie van gezondheidsproblemen

Er is onvoldoende bewijs voor de claim dat het gebruik van CBD-olie preventief werkt om gezondheidsproblemen te voorkomen.

CBD ter verbetering van sportprestaties

Er is onvoldoende bewijs om te kunnen stellen dat CBD de sportprestaties verbeterd [121, 122]. Goede studies bij sporters ontbreken [122]:

“CBD has been reported to exert a number of physiological, biochemical, and psychological effects, that have the potential to benefit athletes. For instance, there is preliminary supportive evidence for anti-inflammatory, neuroprotective, analgesic, and anxiolytic actions of CBD and the possibility it may protect against GI damage associated with inflammation and promote the healing of traumatic skeletal injuries. However, it is important to recognise that these findings are very preliminary, at times inconsistent, and largely derived from preclinical studies. Such studies are limited in their generalisability to athletes (and humans in general), and often administer high doses of CBD that may be difficult to replicate in humans. The central observation is that studies directly investigating CBD and sports performance are lacking, and until these are conducted, we can only speculate in regard to its effects.

In een studie uit 2021 is gevonden dat bij ongetrainde mannen (n=13) een dosis van 150 ml CBD-olie geen effect had op niet-invasieve markers van spierbeschadiging in de bovenste extremiteit, vergeleken met placebo [123]. In een andere studie uit 2021 met goed getrainde mannen (n=16) is gevonden dat 60 mg CBD direct na een enkele krachttraining geen duidelijk effect had op de prestaties [124]. Na 72 uur (niet na 48 uur) werd wel een vermindering van spierbeschadiging (CK en Myo) gevonden. Dit laatste werd ook na 24 uur in een eerdere pilot-studie gevonden, maar daar nam ook het gewicht op de 1RM Back Squat af [125]:

“In conclusion, the current results show a reduction of skeletal muscle damage 24h after training through CBD supplementation. However, the 1RM BS also deteriorates at the same time which is very likely caused by skeletal muscle relaxation effects of CBD. To investigate whether these findings can be interpreted as beneficial or adverse with respect to skeletal muscle regeneration further investigations are currently ongoing to investigate skeletal muscle performance in a time dependent manner after CBD administration.”

7. Opmerkingen bij het onderzoek naar cannabinoïden

Een beperking aan de systematic reviews en meta-analyses is dat de kwaliteit van de geïncludeerde studies vaak laag is [126]:

“Across 11 conditions, we identified few studies of substantial rigor and quality to contribute to the evidence base. However, there are some conditions for which significant evidence suggests that certain dosage forms and routes of medical cannabis products likely have favorable risk-benefit ratios (i.e., epilepsy and chronic noncancer pain). Gaps in the evidence remain significant for most examined conditions, but the identification of several registered forthcoming RCTs suggests that improved evidence will be available in the coming years.”

Beperkingen die regelmatig terugkomen zijn dat:

• Het aantal deelnemers is klein;
• Het aantal studies is gering (met name naar CBD);
• De follow-up duurt kort;
• De dosering en verhouding THC/CBD varieert;
• De toedienngswijze varieert (capsule, thee, roken, mondspray, verdamper);
• Er zijn verschillende (subjectieve) uitkomstmaten gebruikt om dezelfde uitkomst te meten;
• De studies zijn onderling moeilijk met elkaar te vergelijken (heterogeen);
• Er is geen vergelijking met een placebo of een andere behandeling gemaakt;
• Een klinisch relevant effect ontbreekt.

Dat heeft consequenties voor de interpretaties van de resultaten. Ook belangrijk om rekening mee te houden is dat het onderzoek gedaan is in populaties met gezondheidsproblemen [127]:

“It is also important to remember that there are few to no studies on chronic CBD administration in healthy people. Despite the fact that there are trials on heathy volunteers that demonstrate CBD’s safety and good tolerance, these studies do not examine prolonged use, which is common in chronically ill people.”

Over het verbeteren van de gezondheid zonder dat er specifieke gezondheidsproblemen aanwezig zijn is nauwelijks iets bekend. Meer en beter onderzoek is nodig om verschillende zaken duidelijker te krijgen. Denk aan de (in)effectivieit, de optimale dosering en samenstelling en veiligheid. Dat geldt voor medicinale cannabis, maar zeker ook voor CBD-supplementen. Het Zorginstituut Nederland schreef in 2017 over medicinale cannabis in relatie tot vergoeding uit de basisverzekering [128]:

8. Klopt het label op CBD-producten?

Op het label van CBD-producten staat vermeld hoeveel CBD erin zit. Maar klopt dat wel? In 2016 is dat onderzocht bij 84 verschillende CBD-producten die online werden verkocht, verdeeld over 31 winkels [129]. Er werden drie verschillende soorten CBD-producten onderzocht: als olie (n=40), als tinctuur (n=20) en als verdampingsvloeistof (n=24). Vervolgens zijn die CBD-producten naar een laboratorium gestuurd voor analyse. Een marge van 10% werd acceptabel gevonden. De resultaten staan in onderstaande tabel [129]. Er werd gevonden dat bij CBD-olie in 25% (95% CI: 14,2% – 40,2%) van de gevallen er meer CBD in zat dan op het label stond vermeld. In 30% (95% CI: 18,1% – 45,4%) van de gevallen zat er minder in. De gemiddelde hoeveelheid CBD op het label van CBD-olie was 56 mg/ml. Het gemiddelde verschil tussen gelabeld en gemeten was 10,3 mg/ml (29%). Gemiddeld zat er dus minder CBD in de olie dan op het label vermeld stond.

Bij een analyse van CBD-producten in een Outlet in Amerikaanse staat Mississippie werd gevonden dat van de 25 producten er slechts drie binnen ±20% van de labelclaim vielen [130]. Vijftien waren ruim onder de vermelde labelclaim, twee overschreden de labelclaim met meer dan 50% en vijf maakte geen claims.

Nauwkeurigheid van het label op CBD-producten (olie, tictuur, verdampingsvloeistof) [129].

Om te controleren of erin zit wat er op het label staat kun je bij de leverancier een Certificate of Analyse (CoA) opvragen. Dat is een document dat door een laboratorium is afgegeven waarop de analyseresultaten en de gebruikte methode vermeld staan (zie voorbeeld). Let er ook op dat de aanvrager van de test op de CoA overeenkomt met het betreffende merk van de CBD-olie.

9. Veiligheid van cannabis en CBD

Cannabis is geen onschuldige drug voor recreatief gebruik, maar in vergelijking met andere drugs relatief veilig. Het lijdt niet snel tot verslaving en andere gezondheidsproblemen, maar dagelijks gebruik van cannabis met een hoog percentage THC vergroot die kans wel. Er zijn ook risicogroepen die gevoeliger voor cannabis zijn. Het gaat dan met name om jongeren en mensen met psychische problemen. Het gebruik van cannabis is geassocieerd met: een verminderd leervermogen, angststoornissen, depressie, schizofrenie, psychoses, longproblemen [1]. Veelvuldig gebruik kan tot structurele veranderingen van de hersenen leiden, met name wanneer daar op jonge leeftijd mee begonnen wordt.

CBD lijkt in gebruikelijke doseringen weinig tot geen ongewenste bijwerkingen te hebben. Plotseling stoppen leidt niet tot ontwenningsverschinselen [131]. Het kan wel de werking van medicijnen beïnvloeden. Zowel CBD als sommige medicijnen worden namelijk gemetaboliseerd met behulp van dezelfde eznymen. Wanneer er concurrentie optreedt kan dat de bloedspiegel van het medicijn en dus de werkzaamheid ervan beïnvloeden. Ongewenste bijwerkingen (afwijkende leverfunctietests, verminderde eetlust, diarree, slaperigheid) worden met name gezien in studies waarin gekeken is naar het effect van hoge doseringen CBD in de vorm van het medicijn Epidiolex [132]:

“CBD is well tolerated and has few adverse effects. However, its ability to inhibit the hepatic metabolism of other medications (such as clobazam and sodium valproate) has the potential to cause adverse effects. This is demonstrated by the increased rates of adverse events, serious adverse events and withdrawals in trials for childhood epilepsy syndromes but not other indications. Additional safety data from clinical trials outside of childhood epilepsy syndromes and from studies of OTC CBD products would be beneficial.”

10. CBD-olie en de Opiumwet

Cannabisproducten vallen onder de Opiumwet waar twee lijsten onder vallen:

• Lijst 1: Harddrugs, waaronder heroïne, cocaïne, amfetamine, xtc (ecstasy) en GHB (Gamma Hydroxy Butyraat).
• Lijst 2: Softdrug, waaronder cannabisproducten (hasj en wiet) en slaap- en kalmeringsmiddelen.

Door deze twee lijsten is het mogelijk om een onderscheid te maken in regelgeving tussen softdrus en harddrugs. Softdrugs zijn immers minder schadelijk voor de gezondheid dan harddrugs. Voor softdrus is er een gedoogbeleid. Dat houdt voor bezitters van cannabis(planten) in dat is toegestaan [133]:

• Maximaal 5 gram cannabis (wiet, hasj)
• Maximaal 5 hennepplanten

Een coffeeshop mag cannabis verkopen, maar moet aan de volgende voorwaarden voldoen [133]:

• Er mag niet meer dan 5 gram softdrugs per dag per persoon worden verkocht;
• Er mogen geen harddrugs worden verkocht;
• Er mogen geen softdrugs verkocht worden aan minderjarigen;
• Minderjarigen mogen niet in een coffeeshop worden binnengelaten;
• Er mag geen alcohol worden geschonken;
• Er mag geen reclame voor drugs en de coffeeshop worden gemaakt;
• Er mag geen overlast voor de omgeving worden veroorzaakt;
• De handelsvoorraad mag niet meer dan 500 gram zijn;
• Geen toegang voor en verkoop aan anderen dan ingezetenen van Nederland.

In 1999 is de Opiumwet aangepast waardoor het mogelijk is geworden om cannabis te laten groeien voor de productie van industriële hennepvezel. Die hennep mag bij de oogst maximaal 0,2% THC bevatten en is daardoor voor de productie van softdrugs ongeschikt. Daar wil je immers THC in hebben zitten waardoor je er high van kunt worden. CBD zit er wel in en kan er uitgehaald worden, maar dit verwerkingsproces is verboden in Nederland. Daarom worden de hennepplanten naar het buitenland vervoerd, waar de CBD eruit wordt gehaald. Vervolgens gaat het CBD-concentraat weer terug naar Nederland, waar het wordt aangelengd met een olie. Het resultaat is CBD-olie. Mogelijk dat dit in de toekomst veranderd aangezien het EU-Hof heeft geconcludeerd dat CBD niet moet worden beschouwd als een verdovend middel [134]. De verkoop van CBD-olie is wel toegestaan in Nederland, op voorwaarde dat het THC-gehalte niet hoger is dan 0,05%. Wietolie (met hogere percentages THC) is alleen op doktersrecept verkrijgbaar. 

11. CBD-olie en de regelgeving voor medische- en gezondheidsclaims

Gezondheidsvoordelen van CBD-olie die vaak genoemd worden gaan over het verminderen van gezondheidsklachten. Dat zijn medische claims die zijn voorbehouden aan geneesmiddelen. Dergelijke claims zijn voor CBD-olie niet toegestaan. De Reclame Code Commissie  (RCC) heeft daar eerder ook zo over geoordeeld [135]:

“Krachtens artikel 84 lid 1 Geneesmiddelenwet is reclame voor een geneesmiddel waarvoor geen handelsvergunning is verleend, verboden. Nu voor de aangeprezen CBD olieproducten geen handelsvergunning is verleend, zijn de uitingen op de website snelcbdolie.nl waarin deze producten worden aangeprezen, niet in overeenstemming met de Geneesmiddelenwet en daardoor in strijd met de wet in de zin van artikel 2 NRC.”

Dit wordt niet door iedereen opgevolgd (zie screenshot van Cannabisolie.com) [136, 137 Ook de verschillende medische claims die door HappyHealthy worden gemaakt zijn niet toegestaan aangezien het door de constructie van affiliate-marketing commerciële mededeingen zijn (zie omschrijving van de NVWA [138]).

Een gezondheidsclaim is een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat er een verband bestaat tussen een levensmiddelencategorie, een levensmiddel of een bestanddeel daarvan en de gezondheid. Een voorbeeld hiervan is:

“Calcium is nodig voor de instandhouding van normale botten”

Voor het maken van gezondheidsclaims in commerciële mededelingen is er regelgeving in Europa. Die regels zijn vastgelegd in de Europese claimswetgeving (EU 1924/2006) [139]. Die regels zijn bedoeld om misleiding van de consument te voorkomen en om oneerlijke concurrentie tegen te gaan. Een gezondheidsclaim moet door de Europese Commissie zijn goedgekeurd (geautoriseerd). Dat betekend dat er voldoende wetenschappelijk bewijs is dat het geclaimde effect bij de gebruiker zal optreden. Een uitzondering is er voor gezondheidsclaims die wel ter beoordeling zijn ingediend, maar nog op de wachtlijst staan om beoordeeld te worden. Die staan on hold en dan gaat het met name over kruiden. Onder bepaalde voorwaarden mogen die gezondheidsclaims nog gemaakt worden [140].

Voor CBD is er geen geautoriseerde gezondheidsclaim, noch een ingediende gezondheidsclaim met een on hold-status. Dat betekent dat voor CBD-producten geen gezondheidsclaims in commerciële mededelingen mogen worden gemaakt. Op blogs waarbij geen commerciële belangen bij CBD-olie aanwezig zijn is de claimswetgeving niet van toepassing.

Voorbeeld van een commerciële website (Cannabisolie.com) waar medische claims voor CDB-olie worden gemaakt die niet zijn toegestaan.

Voorbeeld van een commerciële website (Cbdland.nl) waar medische claims voor CDB-olie worden gemaakt die niet zijn toegestaan.

Voorbeeld van een commerciële website (SubMedi) waar medische claims voor CDB-olie worden gemaakt die niet zijn toegestaan.